Siyasi gərginlik, hərbi rəqabət, amma iqtisadi əməkdaşlıq

“Hərbi qarşdurmanı iqtisadi əlaqələrlə qarışdırmayaq” prinsipi

Yaponiyanın xarici işlər naziri Yesimasa Xayasi yaxın günlərdə Çinə səfər edəcək. Bu, son 3 ildə Yaponiya xarici işlər nazirinin Çinə ilk rəsmi səfəri olacaq.

İki ölkə arasındakı münasibətlər son illər gərginləşib. Buna səbəb Tayvan ətrafındakı vəziyyət və Çinin Yaponiyanın bir neçə adasına iddiasıdır. Çin hərbi imkanlarını genişləndirib və bölgədə mövqelərini gücləndirməyə çalışır. Bu isə Yaponiya üçün ciddi təhlükəsizlik təhdidləri yaradıb. Buna görə də Yaponiya hərbi doktrinasını dəyişib.

Yaponiya gələcək illərdə hərbi xərclərini artıracaq. Bu, Yaponiya-Çin münasibətlərində əlavə gərginlik yaradacaq. Buna baxmayaraq, iki ölkə arasında iqtisadi-ticarət əlaqələrində yeni anlaşmaların imzalanması da mümkündür. Hər halda Çinin xarici işlər naziri Van Yi Pekinin narahatlığını yapon həmkarının diqqətinə çatdıracaq.

Yaponiya xarici işlər nazirinin Çinə səfəri mühafizəkar yapon siyasətçilərin tənqidinə səbəb olub. Mühafizəkarların fikrincə, Tokio Pekinə güzəştə getməməlidir. Buna baxmayaraq, Yaponiya hökuməti Çinlə təmaslardan və dialoqdan imtina etmək istəmir. Tokioda həm də onu nəzərə alırlar ki, Si Sinpin Çin Kommunist Partiyasında mövqelərini gücləndirib. Tokio onunla müxtəlif mövzuları müzakirə etməyi lazım bilir.

Çinin hərbi büdcəsi Yaponiyanın hərbi büdcəsindən 5 dəfə çoxdur. Misal üçün, Çinin 2022-ci ildə hərbi büdcəsi 230 milyard dollar idi. Bu, ABŞ-dan sonra ikinci ən böyük hərbi büdcədir. Yaponiyanın hərbi büdcəsi isə cəmi 38 milyard dollara yaxındır. Yaponoya hökuməti gələcək illər üçün hərbi büdcəni iki dəfə artırmağı planlaşdırır. Buna baxmayaraq, Pekin və Tokio hərbi büdcələr arasındakı yarışı iqtisadi əlaqələlərlə qarışdırmamağa üstünlük verirlər.

Müəllif: “Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi

Mənbə: “Facebook”