Krım əməliyyatı: Putin öz vətəndaşlarına necə divan tutdu – II HİSSƏ

Zülmün ərşə qalxdığı məmləkət – Yetər ki, birinci şəxsə və xalqa “haqq yerini tapdı” hesabatı verilsin

(Əvvəli I HİSSƏdə)

Terçanyan kimi, Xersondan olan fermer Roman Solomko da əvvəlcə Simferopoldakı mehmanxanada qalıb - partlayış baş verən gün onu telefonla istintaq orqanlarına çağırıblar. O, üç gün oteldə yaşayıb və xüsusi xidmət orqanları bundan sonra nə edəcəyinə qərar verənə qədər sərbəst şəkildə istintaq hərəkətlərinə gedib.

Solomkonun vəkili Pavel Sayapin BBC-yə deyib ki, o, Xerson vilayətindən Simferopola gəlib, özü də istintaqa könüllü qatılıb, açıq-aydın bu, adamın cinayətdə iştirak etmədiyini göstərir.

"O, adi aqrar, kənd təsərrüfatı istehsalçısıdır. Onu tarlalarından, traktorlarından və toxumçularından başqa heç nə maraqlandırmırdı. Onlardan cinayətkarlar düzəldirlər. Sadəcə, kimə şikayət edəcəyimi də bilmirəm", - deyə həyat yoldaşı İrina göz yaşları içində əri Roman Solomko haqqında danışır.

Solomko, bəlkə də, ən uzun ittiham siyahısına malikdir: iddia edilir ki, Xerson vilayətindən olan bir fermer partlayıcı qurğunun çatdırılması üçün marşrut və üsul işləyib hazırlayıb, onun hərəkətini koordinasiya edib, guya boşaldılması üçün anbar və yeni yük maşını tapmağı tapşırıb.

Solomko 25 ildir əkinçiliklə məşğuldur. Onun biznesi “APK GreenLine” hazırda Rusiya qoşunlarının nəzarətində olan Xerson vilayətinin bir hissəsində yerləşir.

“Heç vaxt məhkum olunmayıb, həmişə qonşularına kömək edib. Vergi verirdi, hörmətli idi. İndi İrina istintaq təcridxanasında ərimə dərman verirəm - Solomko şəkər xəstəsidir”, - deyə İrina söyləyir.

Vəkil Pavel Sayapin BBC ilə söhbətində israr edir ki, müvəkkilinin plastik qablaşdırmada yük daşınması ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Vəkilin sözlərinə görə, vəziyyət belə inkişaf edib: “O, ölkələrin birindən kənd təsərrüfatı texnikası sifariş edib. Xüsusi hərbi əməliyyatın başlaması ilə təbii ki, bəzi logistik marşrutlar dəyişdi və o, bunun çatdırılması üçün yeni yollar axtarmalı oldu. Bu yük uğurla çatdırıldı”.

"Və sonra digər insanlar bu marşrutla maraqlanmağa başladılar. Müştərim yalnız öz təcrübəsini bölüşdü, bütün hərəkət alqoritmini izah etdi. Və onun məlumatlarına görə, bəzi naməlum vətəndaşlar bundan istifadə etdilər. Amma mənim müvəkkilimin nə yükə, nə də onun daşınmasına aidiyyəti var. Mən logistika zəncirinin əlaqələrini plastik paket daşıyan, kobud desək, təcrübəmi bölüşdüyüm insanlara verdim", - deyə vəkil Pavel Sayapin fikrini yekunlaşdırır.

Daha bir iri yükün daha əvvəl bir neçə ölkədən keçməklə mürəkkəb marşrutla gəlməsi ilə bağlı məlumatlar əslində mediada yer alıb. Daha iki məhbusun atası – Armavirdəki “Aqro-biznes” anbarının direktoru Georgi Azatyan və onun kiçik qardaşı Artyom Azatyan “Moskovski Komsomolets”ə müsahibəsində bildiriblər ki, onlar sentyabrda anbarlarına yükləri yenidən yükləyiblər, sonradan Xersona yola düşüblər: “Bütün sənədləri qaydasındadır, yolda yoxlanılıb, sağ-salamat gəlib”.

İndi Azatyan qardaşlarına da Krım körpüsünün partlaması işi üzrə ittiham irəli sürülüb: guya onlardan biri oktyabrın 6 və 7-də qardaşından partlayıcı qurğunun doldurulması üçün anbarda yer ayrılmasını xahiş edib, digəri isə bunu təmin edib. Azatyan qardaşlarının vəkilləri BBC-yə bildiriblər ki, onlar müvəkkillərinin günahı ilə bağlı heç bir dəlil görmürlər, lakin əlavə şərh verməyə hazır deyillər.

Ataları deyir ki, Azatyanların özləri də istintaq könüllü gəliblər:

- Gecə zəng vurub dedilər ki, təcili Simferopola, Krım İstintaq İdarəsinə gəlin. Və Georgi yükləmə zamanı orada olan hər kəsi özü ilə apardı. Mən maşınıma yüklədim və getdilər. Belə terrorçularla harda rastlaşmısınız?

- Bəs onları dərhal Simferopolda saxladılar?

- Yox. Onlar bir neçə gün oteldə yerləşdilər.

Armavirdə plyonkalı paletlərin boşaldılması üçün anbar və yeni yük maşını axtarışı ilə, müstəntiqlərin fikrincə, həbs edilmiş Solomkonun Xersondan olan həmyerlisi Vladimir Zlob tərəfindən aparılıb. Müstəntiqlər hesab edirlər ki, məhz o, Solomko ilə Azatyanlar arasında vasitəçi olub.

Vəkil Pavel Sayapin istintaqın Roman Solomkonun paletlərlə bağlı Vladimir Zloba göstəriş verməsi barədə açıqlamalarını şərh edə bilməyib və izah edib ki, hazırkı mərhələdə müdafiəçilər iş materialları ilə hələ tanış olmayıblar. Eyni zamanda, vəkilin sözlərinə görə, həbs olunanlar arasında təqsirli şəxslər yoxdur - bütün cinayətkarlar Rusiyadan kənardadırlar.

BBC hələlik Vladimir Zlobun vəkili ilə əlaqə saxlaya bilməyib və onun həyat yoldaşı da şərh verməkdən imtina edib. Eyni zamanda, Zlobun yaxınları “RİA Novosti” dövlət agentliyinin müxbirinə onun rusiyapərəst əhval-ruhiyyəsindən danışıb və onun günahsız olduğunu israr ediblər. Həmin şəxs 2022-ci ilin mart ayının ortalarında Xersonu tərk edib.

"Ailəsini Rusiyaya, Krıma apardı. Rusiya tərəfdarıdır, dedi ki, nəhayət, sabitlik olacaq. Ailə evdədir, bazada oturub gözləyir, sonra kəndlini aparıb belə iddialar irəli sürürlər Siz nə edirsiniz?", - deyə Zlobun anası təəccüblənir.

"Adam sadəcə telefon nömrəsi verdi"

Oktyabrın əvvəlində Olqa Bılinanın xatirələrinə görə, Vladimir Zlob əri Aleksandr Bılinə zəng edərək yük maşını ilə sürücü tapmaq mümkün olub-olmadığını soruşdu. Sahibkarlar bir-birini Simferopoldakı bazardan tanıyırdılar - Bılin, həyat yoldaşının dediyinə görə, Zlobdan dəfələrlə toplu olaraq kartof, sonra isə günəbaxan toxumları alıb.

Bılin uzun illərdir ki, meyvə-tərəvəzin topdan çatdırılması ilə məşğuldur. "Deyək ki, sizə alma, şaftalı və ya albalı lazımdır, onun vəzifəsinə getmək, tapmaq, bütün bunları çəkmək, qiymət öyrənmək daxildir - mağazalar şəbəkəsi, qablaşdırma, çəki üçün də bir çox nüanslar var. Hər şey ona uyğun gəlirsə, fotoşəkilləri atıb, ona yükləmək icazəsi verildi, bundan sonra o, nəqliyyat sifariş edir", - deyə Olqa ərinin peşəsi haqqında danışır.

Bılinanın sözlərinə görə, əri bəzən gündə 15-ə qədər maşın yükləyirdi və "heç kimin sualı olmayıb".

Bılin ticarətə dərhal gəlməyib - məktəbdən sonra Naximov məktəbini bitirdi və iki il Şimal Donanmasında xidmət etdi, lakin sonra hüquq dərəcəsi aldı, meyvə-tərəvəz bazasında menecer kimi işləməyə gəldi və orada qaldı. Gələcək həyat yoldaşı Olqa Bılina ilə eyni bazada tanış oldu - o, kiçik topdansatışdan məsul idi.

Son bir neçə ildə Bılin Krımda meyvə-tərəvəzin topdan satışı ilə məşğul olub. 2022-ci ildə də bunu davam etdirdi.

"Xerson vilayətindən yoxlama məntəqələri açıldı, tərəvəz idxalına icazə verildi, Rusiya Federasiyasının sakinləri üçün daha çox mal əldə edildi, daha çox avtomobil getməyə başladı", - deyə Olqa Bılina hərbi əməliyyatların ərinin vəziyyətinə necə təsir etdiyi sualına cavab verir.

Dolu yük maşını ilə bağlı sualı eşidən Bılin, müntəzəm əməkdaşlıq etdiyi TEK-34 logistika şirkətinin rəhbəri Oleq Antipova zəng edərək, ağlında maşın olub-olmadığını soruşub, Antipov müsbət cavab verib. Olqa davam edir: “Dedi ki, var, qiymət kateqoriyası fərqlidir. Sonra Saşa telefonu Vladimirə [Zlob] verdi: budur sizin üçün bir əlaqə, əlaqə saxlayın, hər şeyi təşkil edin”.

Antipovun həyat yoldaşı İrina da BBC-yə təsdiqləyib ki, Bılin sadəcə olaraq iki sahibkarı əlaqələndirib.

Eyni zamanda, istintaq Bılini, guya partlayıcı qurğunun daşınması üçün yük maşını tapmağı tapşıraraq, "mütəşəkkil qrupun digər üzvləri ilə birgə və razılaşdırılmış şəkildə hazırlanmış plana uyğun hərəkət etməkdə" ittiham edir.

BBC-yə Bılinin vəkili Sergey Bizyukin deyib: "Bəs bunu necə təsdiqləyirlər? Əslində isə heç nə yoxdur".

Dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən RT televiziya kanalı, Bılinin “Ekstra” MMC-nin yükün son alıcısı ola biləcəyi versiyasını irəli sürdü. Lakin “Kommersant” və “İnterfaks” FSB-yə istinadən yazıb ki, alıcı kimi mövcud olmayan Krım şirkəti göstərilib.

"Şəxs sadəcə telefon nömrəsi verdi. Elə bil, indi məndən taksi nömrəsi istəsən, deyəcəm: "Bəli, bilirəm”.  Və buna görə məni həbs edəcəklər", - deyə Olqa Bılina izah edir.

“Moskvadan sifariş gəldi”

Logistika şirkətinin rəhbəri Oleq Antipov, öz növbəsində, “Ati.su” özəl yük birjasında sifariş verərək, Armavirdən Simferopola yüklərin göndərilməsi sifarişini uzaqdan qəbul edib. Bu, onun işinin adi hissəsi idi - o, 10 ildən artıq idi ki, logistika sənayesində işləyirdi.

“Bütün fəaliyyətlər tamamilə qanunidir, müntəzəm yoxlamalar bunu təsdiqləyir. Yük Rusiyaya qanuni sənədlərlə girmişdi və orada nəyin gizləndiyini bilə bilməzdik”, - deyə Antipov istintaq təcridxanasından həyat yoldaşına yazıb.

Antipov partlayış barədə xəbərlərdən məlumat öyrənib əvvəlcə əhəmiyyət vermətib. Çünki partlayışa qatarın səbəb olduğu deyilirdi.

"Səhərlər sürücülərə planlı telefon zəngi edirəm, plyonka daşıyan sürücü isə əlçatmaz idi. Sonra yük alana zəng etdim – cavab vermədi. Sonra müştəriyə zəng etdim, narahatlığını bildirdi və sürücünü axtarmaq üçün boşaltma anbarına gedəcəyini söylədi. Təxminən saat 14.00-da müştəriyə yenidən zəng etdim, o, yükboşaltma anbarında idi və dedi ki, yəqin ki, mənim sənədləri verdiyim plyonkalı maşın körpüdə partlayıb”, - deyə Antipov o günün təfərrüatını ətraflı xatırladıb.

Bundan sonra o, öz təşəbbüsü ilə Sankt-Peterburqdakı FSB-yə zəng edib və bütün məlumatları vermək üçün ora gedib. Antipovun həyat yoldaşının “Meduza”ya verdiyi müsahibədə izah etdiyi kimi (nəşr Rusiya hakimiyyəti tərəfindən “xarici agent” və arzuolunmaz təşkilat elan edilib) orada onu dərhal başa düşmədilər, o, inandırmalı oldu.

Partlayış günü Antipovun zəngi Bılini təəccübləndirib. Vəkil Sergey Bizyukin onların dialoqunu təkrarlayır: "Saşa, bilirsənmi? Əgər sən FSB-yə getmisənsə, onda mən sizi tam dəstəkləyirəm”.

Bılin özünə müstəntiqlər tərəfindən Zlobun telefonundan zəng edilib və izahat vermək üçün də çağırılıb. "Ərim orada gecələdi, telefonunu verdi, ifadə verdi, bütün suallara cavab verdi və səhər onu buraxdılar, dedilər, çox sağ olun, Rusiya Federasiyasının qanunlarına tabe olan vətəndaşlar olmağa çalışın", - deyir həyat yoldaşı Olqa.

Bılinlərin üç övladı var. Böyüyünün uşaqlıqdan əlilliyi var, kiçiyinin cəmi beş yaşı var. İlk övladının sağlamlıq problemlərinə görə Olqa Bılina işləmir. Qadın izah edir: "Ərim tək çörək qazanan idi".

Müsahibədən sonra Bılin Olqanı xəstəxanada müşayiət etmək üçün Krımdan Starıy Oskola getdi - bir neçə ay əvvəl Bılinaya onkoloji xəstəlik diaqnozu qoyulub. Oktyabrda onun yaşayış ünvanında yerləşən klinikada edilməli olan əməliyyata hazırlıq gedirdi.

Xəstəxanadan çıxışda həyat yoldaşının yanında bir qara avtomobil dayanıb: “Hər şey son dərəcə mədəni idi, evə getməyimi istədilər, avadanlığı götürdülər, evdə hər şeyə diqqətlə baxıb, ərimi Moskvaya apardılar. Bundan sonra səhər vəkil mənə zəng edərək Saşanın saxlandığını dedi”.

Qadının sözlərinə görə, ərinin ümumvətəndaşlıq pasportu belə, yoxdur: "Onun xarici pasportu yoxdur. Biz onun heç olmasa ailəsini dolandıra bilməsi üçün həbs tədbirinin dəyişdirilməsini istədik".

Sankt-Peterburqda Oleq Antipov FSB-də dindidrildikdən sonra təşəkkür edilib və sərbəst buraxılıb. Daha beş gün ərzində adam sakitcə gündəlik həyatını yaşayırdı. Oktyabrın 14-ü səhər saatlarında əməliyyatçılar Antipovun evinə gələrək onun orada ifadə vermək üçün Moskvaya getməli olduğunu bildiriblər.

Onlar xəbərdarlıq ediblər ki, orada bir neçə gün qalmağı lazım ola bilər. Hamısı birlikdə qatara minib. Ertəsi gün onun üçün tamamilə gözlənilmədən Antipov terrorçuluq ittihamı ilə istintaq təcridxanasına göndərilib.

“Cinayət işi bağlansa, bu, möcüzəyə bərabər olacaq”

FSB və İstintaq Komitəsi Krım körpüsündə baş verən partlayışın təşkilatçısı olaraq Ukrayna hərbi kəşfiyyatının rəhbəri Kirill Budanovu elan etdilər. İnsanların məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün qətnamələrdə qeyd edilir ki, partlayışın məqsədi “Ukrayna ərazisində xüsusi hərbi əməliyyatı dayandırmaq” üçün Rusiya hakimiyyətinə təsir etmək olub.

Ukrayna hərbi kəşfiyyatının mətbuat xidməti isə bu iddiaları əsassız adlandırıb: “FSB və İstintaq Komitəsinin bütün fəaliyyəti cəfəngiyyatdır. Bunlar Putin rejiminə xidmət edən saxta strukturlardır, ona görə də biz onların növbəti sərsəm bəyanatlarını şərh etməyəcəyik”.

2022-ci ilin dekabrında Ukrayna Təhlükəsizlik Xidmətinin (SBU) rəhbəri Vasili Malyuk körpünün partladılmasının arxasında Ukrayna xüsusi xidmət orqanlarının ola biləcəyinə eyham vurmuşdu: “Beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olaraq və aparılan təhlillər əsasında, əməliyyat vəziyyətində biz sadəcə olaraq orada düşmənin maddi-texniki təchizatını kəsməliyik”.

"Rusiyanın psevdoistintaqını müşahidə etmək mənim üçün maraqlıdır. Onlar orada işləyirlər - artıq 22 nəfəri, bildiyimə görə, öz həmvətənlərini saxlayıblar, onlara işgəncə verirlər, poliqrafik araşdırmalar aparırlar, görəsən, bunların axırı nə olacaq?", - deyə SBU rəhbəri bildirib.

Ukraynanın mülki infrastrukturuna raket hücumlarına haqq qazandırmaq üçün Krım körpüsündə baş verən partlayış mütəmadi olaraq Rusiya hakimiyyəti və dövlət mediası tərəfindən istinad edilir. Xüsusilə, Putin Rusiya ordusunun bu hərəkətlərini məhz partlayışın qisası kimi izah edib. Eyni zamanda, faktiki olaraq, infrastrukturun atəşə tutulması partlayışdan bir ay əvvəl başlayıb: məsələn, artıq 2022-ci ilin sentyabrında Rusiya Xarkov, Donetsk və digər regionlardakı istilik elektrik stansiyalarını atəşə tuturdu.

Bir neçə vəkil BBC-yə deyib ki, onlar məhkəməni siyasi hesab edirlər: "Məhkəmə başlayana qədər iş bağlanarsa, bu, möcüzəyə bərabər olacaq. Bastrıkin Putinə cinayətin üstünün açıldığını və bütün iştirak edənlərin saxlandığını bildirib. Bastrıkin Putinə necə xəbər verəcək ki, “bağışlayın, həyəcanlandım və olmayan şeyi dedim?".

Oleq Antipov yanvarın sonunda istintaq təcridxanasından həyat yoldaşına yazıb: “İstintaq fəaliyyətsizdir, mənimlə heç bir tədbir görmürlər, mən sadəcə oturub həbsxanada çürüyürəm”.

Nəticə: terro aktının qabağını ala bilmədilər, heç bir günahkarı tuta bilmirlər, amma birinciyə və xalqa hesabat vermək üçün əllərinə düşən ilk adamları həbs ediblər.

(BBC)