Bir şərqinin tarixi: “Bir gecə ansızın gələ biliriz”

Və ya: “Aişə tətilə çıxsın”

“Bir gecə ansızın gələ biliriz” – bu ifadə indi də, Türkiyəyə qarşı oyun quran, ona hər imkanda zərbə vurmağa çalışan qüvvələrə münasibətdə qardaş ölkənin liderlərinin tez-tez səsləndirdikləri xəbərdarlıqdır. Əslində bu ifadənin çox maraqlı tarixi var.

Və Türkiyəyə düşmən qüvvələr də çox yaxşı bilirlər ki, bu cümlənin arxasınca atıla biləcək addım onlar üçün hansı ağır nəticələrə səbəb ola bilər. Onlar bunun çox uzaq keçmişdə yox, 48 il əvvəl – 1974-cü ildə əyani şəkildə şahidi olublar...

“Bir gecə ansızın gələ bilirim”

1974-cü il Kipr Barış Hərəkatından əvvəl rumlara qarşı zülmün sona çatması üçün Türkiyənin müdaxiləsini gözləyən Kıbrıs türklərini psixoloji cəhətdən sarsıtmaq, onların müqavimətini qırmaq üçün rumlar Kipr dövlət radiosi ilə tez-tez həmin dövrün dəbdə olan türk şərqilərindən birini yayımlayırdılar. Yayımlanan şərqinin əsas nəqarəti belə idi:

“Bekledim de gelmedin

Sevdiğimi bilmedin

Gözyaşımı silmedin

Hiç mi beni sevmedin

Söyle, söyle hiç mi beni sevmedin…”

Bununla rumlular Kiprin türk kəsiminə Türkiyənin adaya müdaxilə etməyəcəyinə eyham vurur, onların çağırışlarının əbəs olduğuna işarə edirdilər. Təbii ki, bu istehzaya cavab da gəlirdi. Bu dəfə Türkiyənin radiosundan və yenə də həmin dövr üçün çox populyar olan digər şərqinin dili ilə:

“Bu kadar yürekten çağırma beni

Bir gece ansızın gelebilirim

Beni bekliyorsan, uyumamışsan

Sevinçten kapında ölebilirim…”

Və elə bu məşhur şərqidə də bildirildiyi kimi, Türk ordusu çox az sonra, bir gecə ansızın adaya daxil olaraq, nəticəsi müvəffəqiyyətli olan barış hərəkatına start verir - Kipr Türk Cümhuriyyəti qurulur...

Kipr barış hərəkatı ilə bağlı daha bir maraqı ifadə də var ki, yaddaşlara əbədi olaraq həkk edilib. Bu da Aişə adlı məktəblinin tətilə çıxması ilə bağlıdır...

“Aişə tətilə çıxsın”

Kiprlə bağlı Cenevrədə aparılan danışırlarda türk əhalinin adanı tərk etməsi və Türkiyənin də onlara yardımlarını dayandırması üçün Yunanıstanı dəstəkləyən Qərbin təzyiqləri davam etməkdə idi. Ankaranı Kiprlə bağlı proseslərdən tam kənarlaşdırmaq, adanın isə faktiki olaraq tam şəkildə yunanların ixtiyarına buraxılması üçün mümkün olan bütün təzyiq vasitələrindən istifadə edilməkdə idi.

Cenevrədəki danışıqlar bir nəticəyə gəlməyincə, o dövrün Baş naziri Bülent Ecevit “Aişe tətilə çıxsın” masajını o vaxtkı xarici işlər naziri Turan Günəşə çatdırır.

Cenevrə danışıqlarının heç bir nəticə verməyəcəyini anlayan o zamankı xarici işlər naziri Turan Günəş isə Ankaraya zəng edərək, həmin tarixi cümləni təkrarlayır: “Aişə tətilə çıxsın”.

Həmin zaman yunanlar və kiprli rumlar baş verənlərə təəccüblənirlər. Lakin məhz bu mesajın Ankaraya çatdırlmasından dərhal sonra Kipr əməliyyatı başlayır.

Aişə Cenevrə konfransına qatılan o vaxtkı xarici işlər naziri Turan Günəşin qızının adı idi.

Turan Günəş özü bu “parol” hadisəsini belə izah edir: "İkinci Cenevrə Konfransına getməzdən əvvəl Baş nazir Ecevitlə son dəfə vəziyyəti qiymətləndirmək üçün müzakirələr aparır və hazırlıqları nəzərdən keçirirdik. Bu arada konfransın yarımçıq qalma ehtimalından da danışdıq. O zaman qərara gəldik ki, aramızda bir parol təyin edək. Elə bu vaxt Orxan Birgit mənə zəng etdi. Ona dedim ki, Cenevrə danışıqları uzuna bilər, ona görə də uşaqlarımın məni gözləmədən tətilə getmələrini istədim. Mən telefonla danışığımı bitirdikdən sonra Baş nazir mənə tərəf dönüb dedi:  “Mən parolu tapdım - “Aişə tətilə şıxsın”. İşlər qırılma nöqtəsinə gəlsə, burada işlər uzanacaq, mənə “Aişe tətilə çıxsın” de, mən başa düşərəm...”.  Beləliklə, biz də parol üzərində qərarlaşdıq”.

Müəllif: Vüqar Zifəroğlu (BDU Jurnalistika fakültəsinin dekanı)

Mənbə: “Facebook”