Planetin başı üzərindəki qara buludlar dağılmağa başlayır

BMT: “Bu gedişlə ozon qatının 40 il əvvəlki vəziyyətə qayıtması mümkün olacaq”

Bəşəriyyətin ozon təbəqəsini qorumaq səyləri müsbət nəticəyə gətirib çıxarır - cəmi bir neçə onillikdə o, bərpa oluna bilər. Sevindirici xəbər Birləşmiş Millətlər Təşkilatına (BMT) aiddir.

BMT-nin Ətraf Mühitin Mühafizəsi Proqramı (UNEP) planetimizi ultrabənövşəyi günəş radiasiyasından qoruyan nazik qaz təbəqəsi olan Yerin ozon qatının vəziyyəti haqqında yeni hesabat dərc edib. Hesabatda bildirilir ki, mövcud siyasətlərlə ozon təbəqəsinin Antarktika üzərində təxminən 2066-cı ilə, Arktika üzərində 2045-ci ilə və dünyanın qalan hissəsində 2040-cı ilə qədər (ozon dəliyi görünməzdən əvvəl) 1980-ci ildəki vəziyyətə qayıtması gözlənilir.

BMT ekspertləri qeyd edirlər ki, ozon təbəqəsinin bərpası qlobal iqlim dəyişikliyinin təsirini azalda bilər. Ozon təbəqəsinin tükənməsi istiləşmədə müəyyənedici amil olmasa da, onu yeyən xloroflorokarbon tez-tez istixana qazları ilə birlikdə buraxılır.

Bu, o deməkdir ki, xloroflorokarbon və digər zərərli kimyəvi maddələrin emissiyasını azaltmaq səyləri müəyyən dərəcədə qlobal istiləşmənin təsirini daha az nəzərə çarpdıracaq. BMT-nin hesablamalarına görə, əsrin ortalarında hazırkı dinamika ilə Yer kürəsində orta hava temperaturu bu emissiyaların azaldılması ilə bağlı razılaşma olmasaydı, ola biləcəyindən bir dərəcə aşağı olacaq.

Hesabat bir çoxları tərəfindən yaxşı xəbər kimi qiymətləndirilib, bunu dövlətlərin koordinasiyalı hərəkətlərinin iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə effektiv ola biləcəyinin təsdiqi hesab edib.

Ozon problemi

Ozon təbəqəsi 1970-ci illərdə tükənməyə başladı və 1985-ci ildə alimlər orada nəhəng bir dəlik aşkar etdilər. Cəmi iki il sonra Monreal Protokolu imzalandı - 46 ölkə ozon təbəqəsinə zərərli kimyəvi maddələrin ümumi emissiyasını azaltmağı öhdəsinə götürdü.

Daha sonra bu müqavilə tarixdə təşkilatın bütün üzvləri tərəfindən ratifikasiya edilən ilk müqavilə oldu. Bu gün ozon təbəqəsinə zərər verən maddələrin 99%-i istifadə edilmir.

Antarktida üzərində daralmağa başlayan ozon dəliyi 2000-ci ilə qədər genişlənirdi. Bu işdə irəliləyişin geri dönməz olmadığını başa düşmək vacibdir. Zərərli kimyəvi maddələr yenidən istifadə olunarsa, ozon təbəqəsindəki dəliklər yenidən böyüməyə başlayacaq.

Onların genişlənməsinə səbəb ola biləcək iqlim təşəbbüsləri də var. Onlardan biri stratosferə aerozol vurulmasıdır.

Layihə atmosferin yuxarı təbəqələrinə bir neçə milyon ton kükürd dioksidin səpilməsini nəzərdə tutur. Müəlliflərinin fikrincə, bu, sıx hissəciklərin sadəcə günəş şüalarının qarşısını alması səbəbindən qlobal istiləşmənin qarşısını ala bilər. Bununla belə, digər tədqiqatçılar layihənin ozon dəliklərinin ciddi şəkildə genişlənməsinə səbəb ola biləcəyinə inanırlar.

(BBC)