Zamanı çatıb, hətta gecikmişik – Mer sistemi və şəffaf idarəçilik

Azərbaycanın şəhər və rayonlarında seçkili idarəetməyə nə üçün keçilmir?

Strateji düşünməyi və sabaha baxmağı bacaran həmişə qalib gəlir. Bu, aksiomadır. Bu da bir aksiomadır ki, hansısa müəssisələrin rəhbərləri, hətta ayrı-ayrı şəhərlərin icra başçıları və bələdiyyə sədrləri belə, təşəbbüskarlıq kimi xüsusiyyətə malik olmalıdırlar.

Təəssüf ki, biz hələ Azərbaycanda bundan heç bir əsər-əlamət görmürük. Ölkəmizin şəhərlərinin icra hakimiyyəti başçıları təşəbbüskarlıq, yaradıcılıq və strateji baxış baxımından Avropa şəhərlərinin merlərindən qat-qat geridədirlər.

Bunun üçün konkret sübutlar təqdim edəcəyəm. Brüsseldə Kiyev İnvestisiya Forumu keçirilib. Hazırda Rusiya işğalçılarının yeni raket zərbələri təhlükəsi altında olan və işğalçıların əvvəlki reydlərindən sonra elektrik enerjisi ilə bağlı problemləri tam həll etməyən Ukraynanın paytaxtında forumun niyə keçirilmədiyini izah etməyə dəyməz.

Bəli, indi qaranlığa qərq olmuş, yarıboş və çoxlu problemləri olan Kiyevə baxanda belə bir fikir yarana bilər ki, onun gələcək bərpası və çiçəklənməsi perspektivlərindən danışmaq yersizdir. Amma bu, yanlış mövqedir. Beləliklə, Brüsseldə keçirilən Kiyev İnvestisiya Forumunun leytmotivi son dərəcə aydın idi - heç kim Ukraynaya sülhün nə vaxt və necə gələcəyini proqnozlaşdıra bilməz, lakin indidən şəhərin bərpası və onun üçün vəsaiti diqqətlə planlaşdırmaq lazımdır.

Avropa İnvestisiya Bankının Ukrayna nümayəndəliyinin rəhbəri əmin edib ki, Ukraynada dövlət maliyyələşdirməsi 15 il əvvəllə müqayisədə daha məsuliyyətli olub. Bu, investorlar və Ukrayna paytaxtının gələcək bərpasında iştirak etməyə hazır olanlar üçün çox vacib məqamdır. Paris, Roma, Brüssel, Riqa merləri forumda müasir, firavan Kiyevin qurulmasına kömək edəcəklərini bildiriblər.

Paris meri Ann İdalqo deyib: “Mənim gələcəyə baxışım qazıntı enerjisi mənbələri olmayan Ukraynadır. Ukrayna bizim hamımız üçün yaşıl enerji nümunəsi ola bilər”.

Təcrübə və nou-haunu 30 il əvvəl müharibədən və mühasirədən sağ çıxan Sarayevo və texnologiya şəhəri Helsinki bölüşməyə hazırdır. O da “şərq qonşumuzun faciəli və qəddar tarixini hələ də unutmayıb” deyən Helsinki meri Yuhana Vartiainen “Fin təcrübəsindən konstruktiv dərs” təklif edib: “Yaxşı idarəçilik, korrupsiyasız yaxşı idarəçilik və qanunun aliliyi. Uzunmüddətli perspektivdə bu faktorların əhəmiyyəti əvəzedilməzdir”.

Təbii ki, bütün nöqteyi-nəzərdən Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Eldar Əzizov da orada olsaydı, çox yaxşı olardı. Üstəlik, nəzərə alaq ki, artıq 25 ildir Azərbaycan və Ukraynanın paytaxtları qardaşlaşmış şəhərlərdir. Kiyevlə elementar həmrəyliyin nümayişi artıq Bakı rəhbərliyi tərəfindən mühüm və düzgün addım olardı. Ukrayna paytaxtına generatorların və Kiyev əhalisinin sərt qışdan sağ çıxmasına kömək edə biləcək digər ləvazimatların alınması şəklində yardımın göstərilməsi paytaxtımızın icra hakimiyyəti tərəfindən daha mühüm və düzgün addım olardı.

Həm də belə genişmiqyaslı beynəlxalq forumda iştirak Bakının statusunu yüksəldər və Avropanın müxtəlif şəhərlərinin merləri ilə əlaqələrin qurulmasına kömək edərdi. Strateji və taktiki düşünsəniz, bu, vacibdir. Özünütəcrid şəraitində, hansısa “qızıl qəfəs”də yaşamaq düzgün deyil. Eləcə də özünüzdən sonra azərbaycanlılarla “Köhnə Dünya” sakinlərinin gəlir səviyyəsini müqayisə etmədən, Avropada yaşayışın baha olması ilə bağlı şok açıqlamalar verən bir məmur kimi xatirə buraxmağınız nə qədər yanlışdır.

Təbii ki, yerli merlərin daha çox fəallıq göstərməsi üçün onların öz şəhərlərinin sakinləri qarşısında hesabat verməsi lazımdır. Bunun üçün isə Azərbaycanda şəhər icra hakimiyyətinin başçısı yox, bələdiyyə sədrinin (mer) olması ilə razılaşaraq, bütün sistemin dəyişdirilməsi vacibdir. Yəni bələdiyyə sədrləri üçün seçki lazımdır. Əminəm ki, gec-tez, hər halda, Azərbaycan buna gələcək. Bu addımın çoxlu faydaları var.

Xüsusən də Bakının və ya başqa şəhərlərimizin icra hakimiyyətinin real gəlir mənbələrini ictimaiyyətdən gizlətməsi düzgün deyil. Onların özünütəmin həddinə çıxa bilməmələri də düzgün deyil. Şəhər (rayon) rəhbərlərinin təşəbbüsü yoxdur, ancaq respublika rəhbərliyi qarşısında hesabatlılıq var - bu, düzgün deyil, çünki dünyanın istənilən ölkəsində istənilən şəhər merinin yaxşı, səmərəli işinin açarı yalnız qərar qəbul etmək azadlığı və seçicilər qarşısında cavabdehlikdir.

Bu, Avropada çoxdan başa düşülən bir şeydir. Eləcə də qardaş Türkiyədə də şəhər bələdiyyə sədrləri seçilir. Tiflisdə və İrəvanda da belədir. Təəssüf ki, biz geridə qalmışıq. Ona görə də Azərbaycanın mütləq mənimsəməli olduğu bu dəyişikliyin vaxtı gəlib çatıb. Sadəcə, lazımdır...

(AYNA)