Yeni əsgər qəbirləri gördü və dərhal qərar verdi: “Artıq Rusiyada qalmaq mümkün deyil”

Putinin işğal müharibəsi rus cəmiyyətinə vəlvələ salıb: gizli qaçış, həbs təhlükəsi, ölüm riski...

Astana məhkəməsi Rusiyanın Federal Mühafizə Xidmətinin (FSO) Novosibirskdə xidmət etmiş keçmiş zabiti Mixail Jilinin 40 sutka həbsinə qərar verib. Rusiya zabitinin Qazaxıstan paytaxtının istintaq təcridxanasına yerləşdirilməsinə səbəb onun Qazaxıstan Respublikasının dövlət sərhədini qanunsuz keçməsi, habelə Rusiya istintaq orqanlarının ekstradisiya tələbi ilə bağlı müraciəti olub.

Rusiya Federasiyasında ona qarşı eyni anda iki cinayət işi başlanıb - dövlət sərhədini qanunsuz keçmə və fərarilik maddələri ilə. Jilin dekabrın 4-də Rusiya daxili pasportundan istifadə edərək Astanadan İrəvana uçmağa cəhd etdiyi üçün ibtidai istintaq təcridxanasından istintaq təcridxanasına köçürülüb. Keçmiş FSO zabiti Qazaxıstanın ona siyasi sığınacaq verməkdən rəsmi imtinasından sonra bu addımı atmağa qərar verib.

DW hazırda Astanada olan Mixail Jilinin həyat yoldaşı Yekaterina ilə danışıb və bu hekayənin bütün təfərrüatlarını öyrənib.

Rusiyadan qaçmaq üçün 3 səbəb

Yekaterina Jilina deyib ki, ərinin riskə baxmayaraq Rusiyanı tərk etmək qərarına gəlməsinin səbəbləri var: “Onların hamısı Ukrayna müharibəsi ilə bağlıdır. Həyat yoldaşım fevralın 24-də, müharibə başlayandan dərhal sonra getməyi düşünməyə başladı. Bizim yaxın qohumlarımız Xersonun mərkəzində yaşayırlar. Biz orada baş verən hər şeyi sözün əsl mənasında onların telefonlarından gördük. Rusiya hərbçilərinin şəhərə necə girməsini də. Onlar mağazaları qarət etdi, yəni heç kim onlara qucaq açıb, gül-çiçəklə qarşılamayıb”.

FSO mayorunun həyat yoldaşı bildirib ki, əri gizli məlumatların daşıyıcısı olduğu üçün xidmətdən çıxa bilməzdi: "Onun heç xarici pasportu da yoxdur. Üstəlik, ona hətta Rusiya ilə dost olan ölkələrə də getmək qadağan edilmişdi".

Qadının sözlərinə görə, hər hansı yolla Rusiyanı tərk etmək haqqında son qərarı əri onun hökumət rabitəsinin təşkili üçün yeni ərazilərə köçürülməsi ilə bağlı danışıqlardan sonra, həmçinin Novokuznetskdəki anasının məzarına səfərindən sonra qəbul edib: "Sentyabrın 24-ü idi. Qəbiristanlıqda maşın sürərkən o, təzə dəfnlər gördü. Təxminən 40 yeni məzar. Bütün qəbirlərdə - Novokuznetsk OMON-un əməkdaşlarıdır. Sadəcə, fevralın 24-də xüsusi hazırlanmış parad paltarında Kiyev ətrafında təntənəli şəkildə yürüməliydilər. Amma ona ən çox üzərində “Atama” yazılmış kiçik çələng təsir etdi. Evə gələrək dedi ki, Rusiyada daha qalmaq mümkün deyil”.

Jilin necə saxlanıldı

Sentyabrın 26-da Mixail Jilin siyasi sığınacaq istəməsi ilə əlaqədar Rusiya-Qazaxıstan sərhədini qanunsuz keçdikdən bir saat sonra Abay rayonunda qazax sərhədçiləri tərəfindən saxlanılıb və Semeyə aparılıb. Jilinin həyat yoldaşı və iki uşağı rəsmi əsaslarla Qazaxıstana daxil olub. Lakin hakimiyyət onu ev dustaqlığı ilə məhdudlaşdıraraq, istintaq təcridxanasına yerləşdirməyib. Ailə yalnız Mixail Jilin həm siyasi sığınacaq, həm də qaçqın statusunun verilmədiyini öyrəndikdən sonra Yerevana uçmağa cəhd edən zaman Astana hava limanında saxlanıldıqdan sonra ayrılıb.

Buna baxmayaraq, Yekaterina ümid edir ki, onların ailəsi Qazaxıstandan siyasi sığınacaq ala biləcək: "Hörmətli Prezident Tokayev, sizdən ailəm üçün siyasi sığınacaq xahiş edirəm. Sizin mütərəqqiliyinizi və beynəlxalq hüquqa, BMT Nizamnaməsinə riayət etmək istəyinizi bilərək, həyat yoldaşım Mixail Jilinə, mənə, oğlum Viktora və qızım Veronikaya mərhəmət diləyirəm. Çünki əgər biz Rusiyaya qayıtsaq, demək olar ki, həbsxana ilə üzləşəcəyik və uşaqlarımız valideynsiz qalmaq riski altındadır”.

Jilina əmindir ki, əri Rusiyaya ekstradisiya olunarsa, ən azı işgəncə və pis rəftara məruz qalacaqlar.

Bu, rus zabitləri arasında ilk hadisə deyil

Qazaxıstan Beynəlxalq İnsan Hüquqları Bürosunun (KIBHR) direktor müavini Denis Jivaqa DW-yə müsahibəsində qeyd edib ki, Mixail Jilin Ukraynada müharibə başlayandan sonra siyasi sığınacaq istəyən və ya Qazaxıstana qaçqın statusu üçün müraciət edən Rusiyadan ilk zabit deyil: "Bizim bir neçə rus zabitimiz var. Onlar hələ axtarılmır, amma məncə, bu, zaman məsələsidir. Və Jilinlərdən fərqli olaraq, əlavə səs-küyün onlara zərər verə biləcəyini anlayaraq, çox üzə çıxmamağa çalışırlar".

Hüquq müdafiəçisinin sözlərinə görə, Mixail Qazaxıstan sərhədçiləri tərəfindən saxlanılandan dərhal sonra Jilinlər ailəsi kömək üçün onlara müraciət edib və bu, düzgün qərar olub: “Jilina həm siyasi sığınacaq, həm də qaçqın statusu verilmədikdən sonra ciddi səhvə yol verib. Belə qərarlar qəbul olunduğu üçün biz razılaşmadıq və Qazaxıstan qanunvericiliyinə uyğun olaraq biz onlardan şikayət etmək niyyətində idik. Jilinlər razılaşdılar. Amma bizə heç nə demədən həftəsonu Ermənistana qaçmağa qərar verdilər. Xüsusən ona görə ki, Mixail Jilin nisbi sərbəst hərəkət etməsinə baxmayaraq, artıq Rusiya tərəfindən dövlətlərarası axtarışa verilmişdi”.

KİBHR-nin direktor müavini vurğulayıb ki, keçmiş mayorun işi üzrə yekun qərar qəbul edilib, amma qərar yalnız altı ay ərzində icra edilə bilər.

Qazaxıstan İnsan Hüquqları Bürosunda böyük təcrübəsini nəzərə alaraq, Denis Jivaqa hesab edir ki, Jilin ailəsi mandat statusunun alınması ilə bağlı BMT-nin Qaçqınlar üzrə Komissarlığı ilə diplomatik səviyyədə danışıqların başa çatmasını gözləməli idi: "Belə olan halda, Qazaxıstan sadəcə olaraq ölkəni tərk etmək imkanı verir. Qazaxıstanın ən yaxın tarixində qonşu ölkələrin hakimiyyət orqanları tərəfindən təqib olunan insanların belə status alması ilə bağlı oxşar hekayələr çoxdur. Bundan sonra onlar rəsmi olaraq orada BMT-nin himayəsi altında olan qaçqın olurlar, hətta Qazaxıstana giriş qadağası olsa belə, ölkəni tərk edərək üçüncü ölkəyə gedə bilirlər".

Ekstradisiyadan yayınma şansları haqqında

Denis Jivaqanın dediyinə görə, Mixail Jilin  və ərini fəal müdafiə edərək, həm də “Rusiya ordusunu ictimai gözdən salmaq” üçün cəza “qazanmış” həyat yoldaşı hələ də ekstradisiyadan yayınmaq şansına malikdir: "Çox güman ki, ölkəmizdə adət olduğu kimi, o, 12 aya qədər sanksiya həbsi ilə üzləşə bilər. O vaxta qədər daha 3-4 ay müddətinə qəbul edilmiş qərarlardan apellyasiya şikayəti veriləcək ki, bu da vəkillərə müəyyən kompromis tapmaq üçün vaxt verəcək. Ola bilsin, onlar sübut edə bilsinlər ki, Rusiyaya ekstradisiya Jilin üçün işgəncə və ədalətli mühakimə zəmanətinin olmaması ilə nəticələnəcək”.

(DW)