“Ukrayna Krımı geri qaytaracaq” – Amerikalı general

Ben Hodjes: “Rusiyanın parçalanması və ya hakimiyyət dəyişikliyi yönündə bir çox variant var”

Gələn il Ukrayna müharibəsində nə baş verəcək və Qərb nə vaxta qədər Kiyevi indiki kimi dəstəkləyə biləcək? Rusiyada Ukraynadakı müharibəni çox vaxt Rusiya ilə Qərb arasında müharibə adlandırırlar. İndiki münaqişənin əslində belə bir toqquşmaya çevrilməsi ehtimalı nə dərəcədədir? Və başa çatdıqdan sonra Avropanın Moskva ilə adi, müharibədən əvvəlki münasibətlərinə qayıtması şansı nə qədərdir?

DW-nin bu və digər suallarına ABŞ-ın Avropadakı qüvvələrinin keçmiş komandanı, istefada olan general-leytenant Ben Hodjes cavab verib.

- Cənab Hodjes, Rusiya ilə Ukrayna arasında müharibə artıq 10 aydır ki, davam edir. NATO-nun bu münaqişədə hədəfləri barədə qərar verməsinin vaxtı çatmayıbmı?

- Bu, çox yaxşı sualdır. Biz Ukraynanın uduzmamasının, Rusiyanın qazanmamasının nə qədər vacib olduğundan danışırıq. Amma mənə elə gəlir ki, son vaxtlar biz konkret strateji hədəflərimizdən danışmağı dayandırmışıq. Və bunlar Ukraynanın bütün ərazisində, o cümlədən Krımda suverenliyinin tam bərpası olması, deportasiya edilmiş ukraynalıların, ilk növbədə Rusiyaya zorla aparılan minlərlə ukraynalı uşağın vətənlərinə qayıtmasıdır. Bu cür şeyləri açıq şəkildə söyləmək lazımdır.

“Rusiyanın parçalanma ehtimalı ilə bağlı analitika var”

- Ehtimal etmək olarmı ki, NATO-nun məqsədləri sonda Ukraynanın məqsədlərindən uzaqlaşacaq? Almaniya kansleri Olaf Şolzun dediyini eşitdik ki, Avropa Rusiya ilə müharibədən əvvəlki sülh nizamına qayıda bilər və bütün ümumi təhlükəsizlik məsələlərini həll edə bilər.

- Təsəvvür etmək çətindir ki, yaxın gələcəkdə biz Rusiya ilə adi işimizə qayıda biləcəyik və əlbəttə ki, ölkənin indiki rəhbərliyi və Kremldən olan əksər tanınmış adamlarla yox. Rusiyanın məğlubiyyətindən sonra nə olacağını bilmirik. Rusiya Federasiyasında parçalanma və ya hakimiyyət dəyişikliyi ehtimalını nəzərdən keçirən bir çox məlumat əsaslı analitika var. Mən bu ssenarilərin heç birinin tərəfdarı deyiləm. Amma hesab edirəm ki, biz bütün imkanları və bütün mümkün nəticələri nəzərə almalıyıq.

Rusiya dövləti həmişə mövcud olacaq. Və bütün vacib məsələlərdə onunla əməkdaşlıq etməli olacağıq. Ancaq eyni zamanda, sərhədlərə, beynəlxalq hüquqa və insan hüquqlarına hörməti nəzərdə tutan beynəlxalq hüquqa əsaslanan nizamın qorunmasına xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bundan əlavə, diqqəti Ukraynanın iqtisadiyyatının bərpasına yönəltmək lazım gələcək. Axı milyonlarla qaçqının öz ölkəsinə qayıtması lazımdır. Biz həmçinin Ukraynaya Afrika və Asiyada milyonlarla insanın ehtiyac duyduğu taxıl istehsalı və ixracını bərpa etməkdə kömək etməliyik.

“Rusiya Ukraynanın bərpası xərclərinin bir hissəsini öz üzərinə götürməli olacaq”

- Bununla belə, mehriban əl sıxışmaları olmayacaq? Axı, hərbi cinayətlər və təzminatların ödənilməsi məsələsini həll etməyə dəyər. Yoxsa bütün bunlar da unudulacaq?

- Əlbətdə ki, yox. Bir neçə həftə əvvəl mən Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsində (ICC) oldum və əminəm ki, hazırda onun əməkdaşları Kreml rəhbərliyinə qarşı hərbi cinayətlər, xüsusən də Ukrayna vətəndaşlarının deportasiyası, uşaqlar, soyqırımı və Ukraynada enerji sisteminə və mülki obyektlərə gündəlik hücumlarla bağlı işlərin hazırlanmasında böyük və çətin iş görürlər.

Təzminat məsələsinə gəlincə, təbii ki, Rusiya Ukraynanın bərpası üçün xərclər baxımından müəyyən məsuliyyət daşımalı olacaq. Amma mən bu mövzunu həmişə problemli hesab etmişəm, çünki Birinci və İkinci Dünya müharibələrinin, eləcə də digər müharibələrin nümunələrində gördüyümüz kimi, təzminatların ödənilməsinin mənfi tərəfi var. Bunun bariz nümunəsi Polşanın hazırda Aİ və NATO tərəfdaşı Almaniyadan 1,3 milyard avro ödəmə tələbidir.

Ukraynadakı müharibə Qərbə nə öyrətdi

- Qərb nə vaxta qədər Ukraynanı indiki səviyyədə dəstəkləyə biləcək? Yayda dərc olunan hesabatların birində deyilirdi ki, Donbasda gedən gərgin döyüşlərin birində Rusiya bir gündə Britaniya Silahlı Qüvvələrinin bütün arsenalından daha çox sursat atıb.

- Bəli, biz quru döyüşlərini davam etdirmək üçün nə lazım olduğuna dair çox şey öyrəndik və ya bizə xatırladıldı. Sursat istehlakı, qurbanların sayı, avadanlıq və təyyarələrin itkisi. Beləliklə, biz hamımız müdafiə sənayemizi yenidən qurmalı və Rusiyanın cəlb etdiyinə qarşı durmağın yollarını axtarmalıyıq. Kütləvi şəkildə buna qarşı çıxmaq məcburiyyətində deyilik. Əslində, kifayət qədər dəqiq silahlarınız varsa, dəqiqlik kütləni məğlub edə bilər. Və mənə elə gəlir ki, biz bu prinsipə əməl edəcəyik.

Bildiyiniz kimi, bu yaxınlarda Pentaqondan Ağ Evin Ukraynaya “Patriot” hava hücumundan müdafiə sistemlərinin çatdırılmasına razılıq verməsi barədə xəbərlər gəldi. Müvafiq sənəd hələlik Prezident tərəfindən imzalanmayıb. Ancaq bunun Pentaqondan verilməsi faktı bunun baş verəcəyini göstərir.

Söhbət Amerikanın çiçəklənməsi üçün vacib olan Avropada sabitlik və təhlükəsizliyin təminatlarından gedir. Çünki bizim rifahımız Avropanın çiçəklənməsindən asılıdır. Və nəhayət, Çinin durdurulmasından danışırıq. Axı çinlilər indi münaqişənin gedişatını izləyirlər, görsünlər ki, biz bir yerdə olub Ukraynaya Rusiyanı məğlub etməkdə kömək edə bilərikmi.

Rusiya ilə NATO arasında müharibə ehtimalı

- Son on ayda Rusiya bu müharibəni müxtəlif cür adlandırıb. Amma eyni zamanda, bu, çox vaxt Rusiya ilə Qərb arasında müharibədir. Sizcə, gec-tez Rusiya ilə Qərb arasında müharibə qaçılmaz ola bilərmi?

- Yox. Əslində, mənə elə gəlir ki, Ukrayna geridönməz impuls əldə edib. O mənada ki, Rusiyanın hər şeyi geri çevirmək imkanı yoxdur. Hətta Prezident Zelenski belə demişdi: “Mənə qoşun lazım deyil, mənə sursat, hərbi texnika və s. lazımdır”. Beləliklə, hesab edirəm ki, Qərb birləşib Ukraynaya vəd etdiyi hər şeyi yerinə yetirib, sanksiyaları qüvvədə saxladıqca, bu münaqişənin Rusiya ilə NATO arasında birbaşa qarşıdurmaya çevrilməsinə ehtiyac yoxdur. Kreml öz əhalisinin gözü qarşısında baş verənlərə birtəhər bəraət qazandırmalıdır və bunun üçün də bu, Rusiya ilə NATO arasında müharibə olduğu rəvayətindən istifadə edirlər.

"Ukrayna Krımı qaytaracaq. Amma qələbə paradını planlaşdırmaq hələ tezdir"

- 12 aydan sonra bu müharibə hansı mərhələdə olacaq? İstədiyinizi yox, münaqişənin hansı istiqamətdə inkişaf etdiyini nəzərdə tuturam.

- Mənim təxminlərimə görə, Ukrayna yayın sonunda, 2023-cü ilin avqustunda Krımı azad edəcək. O vaxta qədər Donbassın hansı hissəsinin işğal altında qalacağını bilmirəm. Düşünürəm ki, bu qondarma separatçı ərazilərdə yaşayan insanların çoxu əslində Rusiyadan çox Ukraynanın bir hissəsi olmağa üstünlük verəcək. Amma əsas ərazi Krımdır. Rusiya Krımı işğal etdiyi müddətcə Ukrayna təhlükəsizlikdə olmayacaq.

Bu arada, qələbə paradını planlaşdırmaq hələ tezdir. Şübhəsiz ki, qarşıdakı aylarda daha çox ağır döyüşlər olacaq. Ruslar bu münaqişəni uzatmaq və iradəmizi itirəcəyimiz ümidi ilə mülki hədəflərə hücumlarını davam etdirəcəklər. Amma bunun baş verəcəyini düşünmürəm.

Logistika məsələsi də var. Və Rusiyanın logistika sistemi çox kövrəkdir və böyük təzyiq altındadır. Ukrayna Baş Qərargahı əsas təchizat marşrutlarını vurmaq üçün əla iş görür. Yalnız iki yol Krıma aparır: Biri - artıq ciddi zədələnmiş Kerç körpüsü, ikincisi isə Mariupol və Melitopoldan keçən və bu yaxınlarda ukraynalıların da vurduğu quru körpüsüdür. Beləliklə, mənim fikrimcə, Krım getdikcə daha çox rus qoşunları üçün tələ kimi görünür.

(DW)