Ukraynada dövlət terroru və pıçıldayan fəryad: “Putin və ruslara əfv yoxdur!” - FOTOLAR

Donbassı “azad etməyə” gələnlər 75 yaşlı müəllimi zorladılar...

Müharibə doqquzuncu aydır ki, davam edir və ukraynalılar bundan taqətdən düşsələr də, təslim olmurlar. BBC-nin müxbiri cəbhə xətti boyunca müxtəlif yerlərə gedib və öz evində düşmən əsgəri tərəfindən döyülən, kəsilən və zorlanan 75 yaşlı qadın da daxil olmaqla, əsgərlər və mülki şəxslərdən hekayələr toplayıb.

Ukraynanın şərqindəki Baxmut şəhərində hərbi xəstəxananın qarşısında qanlı xərək yığınları hazır vəziyyətdədir. Bir neçə dəqiqəlik dincəlmiş həkimlər, yaralı yoldaşlarını gətirən əsgərlər qapının ağzında dayanıb siqaret çəkirlər. Yağan payız yağışının səsi mərmilərin boğuq partlamaları ilə kəsilir.

Küçədə avtomobillərin və furqonların yanmış skeletləri var. Ətrafında - qırıq şüşə və kərpic parçaları.

İki it eyvanın küncündə bir-birinə sıxışmışdı. İnsanlara münasibətlərindən bilinir ki, onlar bir vaxtlar ev heyvanı olublar. Onlardan biri titrəyir və əsgərlərin təklif etdiyi yemək qalıqları ilə də maraqlanmır. Həkimlərdən birinin izah etdiyi kimi, o, partlayış səslərindən qorxub.

Baxmutda mülki əhalinin əksəriyyəti çoxdan təhlükəsiz yerlərə köçüb. Ölkənin şərqində - Donbasdakı Baxmutdan Xerson bölgəsindəki cəbhə xəttinin o biri ucuna qədər səyahət edərək başa düşürsən ki, yorğun, ağır müharibə rejiminə qarışmış ukraynalılar hələ də öz mövqeləri uğrunda ruslarla döyüşməkdə qərarlıdırlar.

Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin fevral ayında Ukraynaya hücum qərarı, onun fikrincə, mahiyyətcə rus olan xalqı ram etmək üçün ukraynalıların milli kimlik hissini kəskinləşdirdi.

Cərrah

Baxmutdakı hərbi xəstəxananın cərrahlarından biri Vladimir Piqulevski bizimlə danışmağa razı oldu. O, martın sonunda səfərbər olunmazdan əvvəl adi xəstəxanada işləyib.

İki stollu müvəqqəti əməliyyat otağında söhbət etdik. Təmiz və yaxşı təchiz olunub, lakin monitorlar və reanimasiya avadanlıqları olduqca primitivdir.

Xəstəxanada sakitlik hökm sürürdü, çünki Baxmutun üstündən ağır bulud asılmışdı və yağış yağırdı - belə havalarda mərmilərin intensivliyi adətən azalır.

Təcili əməliyyatlar yox idi, ona görə də Vladimir danışmağa vaxt tapdı: "Xoşbəxtlikdən, bu səhər çox sayda yaralı yoxdur. Amma günlər, hətta həftələr olub ki, çoxlu sayda qəlpə yaraları, mərmi və ya mina partlayışları nəticəsində ayaqların amputasiyası, eləcə də güllə yaraları olub".

Gündə 24 saat işləməli idi. Hətta iki gün dalbadal və bir dəqiqəlik istirahət yalnız yemək və ya tualetə getmək üçün olurdu.

Piqulevski vaxtaşırı cəbhə xəttində işləyir, yaralılara ilkin tibbi yardım göstərir: "Çox çətin idi. Bəzən öz həyatını riskə atmaq ilə yaralı oğlanların həyatını riskə atmaq arasında seçim etməli olursan. Mən heç vaxt ölməkdən qorxan adam görməmişəm. Atışma zamanı belə, oturub gözləmirik. Hamı yaralıları çıxarmağa gedir, onlara ilk yardım edir və sonra biz onları maşına mindirib bura gətiririk. Bu, qorxulu olduğu qədər psixoloji cəhətdən o qədər də çətin deyil... Yalnız ruhi xəstələr qorxu hiss etmirlər”.

Cərrah dedi ki, hərbi hospitalda müharibədən əvvəl bir neçə ildə bir və ya iki dəfə rastlaşdıqları yaraları müalicə etməli idilər: "Təcili yardım xəstəxanasında işləyərkən çoxlu ölüm halları gördüm. Amma bu, dinc vaxtda idi. Mən burada bizim oğlanların necə döyüşdüyünü görürəm. Aldıqları xəsarətlər həyatlarını sındırır. Məni ən çox bu, məyus edir. Əsgərlərimizin ağrısını görmək. Bu müharibədə aldıqları xəsarətləri görmək. Ən pisi ölkəmizin iztirablarını görməkdir. Ən pisi də budur. Qalanı sadəcə bizim işimizdir".

Bir neçə dəqiqədən sonra snayper gülləsindən qolu sınan bir əsgər təcili yardım maşınından düşür. Digəri isə çoxsaylı qəlpə yaraları ilə palçıq və qan içində islanmış xərəkdə gətirilir. Vladimir tez ayağa qalxıb işə başlayır.

Əməliyyat otağında mühit seriallarda göstərildiyi kimi deyil. Vladimir və onun həmkarları sakit idilər, sakit danışırdılar və cəld hərəkət edirdilər, yaralıların növbəti dəstəsi cəbhə xəttindən gələnə qədər xəstələrin vəziyyətini stabilləşdirdilər.

Artilleriyaçı

Döyüş yerinə gedən yol ucsuz-bucaqsız tarlalardan, dərin palçıqda olan çuxurlardan keçir. BBC komandası vadidəki dar meşə zolağında gizlənmiş artilleriya bölməsinə baş çəkmək üçün icazə alıb. Onların yerini açıqlamamaq üçün biz onların mövqeyinin Donbasda hardasa cəbhə xəttində olmasından başqa heç nə deyə bilmərik.

Silah səsi daimi fon səsi idi - bəzən yaxın, yüksək və sərt atışma səsləri, bəzən cəbhənin daha uzaq hissələrindən gələn bas notlar.

Bölmə iki BM-21 “Qrad” reaktiv yaylım atəşi sistemi ilə silahlanıb. Onlardan birinə əmr verən şəxs adını təqdim etmək istəməyib: “Mənə Lısıy deyin”.

2019-cu ildə hərbi müqavilə imzalamazdan əvvəl artilleriyaçı və inşaatçı olub, mənzilləri təmir edib. İndi o, 1950-ci illərin sonlarında Sovet İttifaqında hazırlanmış güclü silah sisteminə rəhbərlik edir. BM-21 güclü yük maşınında 40 raket - bu sübut edilmiş və etibarlı ölüm maşınıdır. Onun yaylım atəşi təxminən bir hektar (10 min kvadratmetr), yəni böyük bir sahənin ölçüsünü əhatə edir və onun nəticələri dağıdıcıdır.

Lısıyın yaşı 30-dan bir az yuxarıdır. O, “Qrad”ın yüklənməsinə və atəş açmasına rəhbərlik edir. Çox çətin proses deyil.

Rus işğalından sonrakı həyatı haqqında Lısıy lakonik və təsadüfi danışır: "Fevralın 24-ü səhər saat 4:20-də oyandım. O vaxtdan mübarizə aparıram. Hər şey əvvəldəki kimidir. Hər şey çox monotondur. Yerdən yerə köçürük. Mən nə edirəm? Bizə verilən koordinatları vururuq. Müharibədəyik. Heç kim asan olacağını deməmişdi. Amma bacarırıq”.

Bölmənin hər iki BM-21 buraxılış qurğusu buldozerin yamacda qazdığı kaponerlərdə gizlədilib. Yerləşdirmə yerindən atəş açmırlar.

Hədəf koordinatları əldə edildikdə, raketlərlə yüklənmiş yük maşını gizləndiyi yerdən çıxır, nəhəng təkərlərinin yarısını gizlədən palçıqdan yaşıl bir canavar çıxdı. Palçıqdan keçərək, “Qrad” bir az daha yüksək olan açıq sahəyə doğru yol aldı. Əvvəldən bura çox təhlükəli yer kimi görünürdü və ətrafa rus mərmiləri düşməyə başlayanda, bu hiss daha da gücləndi.

Lısıy və adamları bir neçə yüz metr aralıda düşən mərmilərə məhəl qoymadan sürətlə işləyirdilər və iki yaylım atəşi açdılar. Sonra ruslar onu görüb atəş açana qədər atəş mövqeyini tez tərk etmək lazım idi. Yaxınlıqda daha iki mərmi partladı.

Palçıq və palçıqla mübarizədə uduzan yolsuzluq avtomobilimiz işə düşmədi. Lısıy və onun adamları sürəti azaltdılar və biz onların “Qrad”ına tullandıq. Bizi daha təhlükəsiz yerə apardılar və sonra avtomobilimizi və onun sürücüsünü işə salmağa çalışan atəş altında olan sürücünü çıxarmaq üçün geri qayıtdılar.

Düşərgəyə qayıdan Lısıy daha müasir avadanlıqlara sahib olmaq istədiyini, lakin qədim “Qrad”a bağlandığını söylədi: "Maşınımın 52 və ya 53 yaşı var. Özümüz təmir edirik, ömrünü uzadırıq, çünki həyatımız təhlükədədir".

Bəs indicə izlədiyimiz əməliyyat, raketlərin atəşə tutulması, mərmi ilə örtülmüş tarlada palçıqla örtülmüş maşını sürməsi? Cavab verir:

"Təbii ki, hamı qorxur. Amma qorxumuza qalib gəlib döyüşə giririk. Yaxşı, bəli, vurdular. Dramatik bir şey olmadı. Atışmalardan çıxdıq. "Qoca"mız kömək etdi. Bizi xilas etdi".

Müəllim

Lyudmila Mımrikova doğma kəndini sevir. İndi demək olar ki, tamamilə məhv edilib, lakin müharibədən əvvəl Mirolyubovkanın Xerson bölgəsinin tarlalarında rahat bir oazis olduğu aydındır. Bütün evlərin öz təsərrüfat payı var. Ördəklər, toyuqlar və qazlar bir neçə ay əvvəl qaçan sahiblərinin ot basmış bağlarında gəzir.

Sentyabr ayında Xersona hücum zamanı ukraynalı əsgərlər kəndi azad etdilər və divarları və damları bütöv olan bir neçə evi tutdular. Onlardan biri də Lyudmilanın evidir, səliqəli, sıra-sıra meyvə ağacları və budama vaxtı çoxdan çatmış qızılgüllər olan həyət.

Mən onunla daha təhlükəsiz yerdə, iki saatlıq məsafədə olan bir şəhərdə, qohumlarının yaşamağa icazə verdiyi kiçik bir evdə görüşdüm. Nəvəsi, körpə Anatoli qonşu otaqda oynayanda Lyudmila mənə necə evə qayıtmaq istədiyini, mart ayında rus əsgərlərinin gəlişi ilə sevimli kəndinin cəhənnəmə çevrildiyini söylədi. Aylar boyu terrordan necə xilas oldu, öz qonaq otağında necə döyüldü, kəsildi və zorlandı.

Lyudmila 75 yaşında dul qadındır, təqaüdə çıxana qədər müəllim işləyib və yerli əhaliyə kənd tarixçisi kimi yaxşı tanışdır. İlin əvvəlində o, Prezident Putinin öz qoşunlarına Ukraynanı işğal etmək əmri verəcəyinə və hətta belə dəhşətli nəticələr verəcəyinə inanmırdı.

"Biz onları qardaş xalq hesab edirdik. Mən təsəvvür edə bilməzdim ki, onlar insanlara belə edə bilərlər", - deyir.

Martın 24-də kənddə ruslar peyda oldular. Birinci dəstə, Lyudmilanın dediyinə görə, Krımdan gəldi və özünü yaxşı apardı. Çox vaxt müharibələrdə cəbhə xəttindəki əsgərlər onları izləyən ikinci eşelon bölmələrinə nisbətən daha intizamlı olurlar.

Ən pisi isə şərqdən - Luqansk və Donetskdəki separatçı Moskvapərəst rejimlərin yaratdığı xalq milislərdən gələnlər idi: “Onlar kəndi dəhşətə gətirir, araq və şərab tələb edir, maşın oğurlayır, yanacaq oğurlayır, evləri qarət edirdilər. Milislər kişiləri götürüb işgəncə verdilər - ən azı bir nəfər işgəncədən öldü”.

Mımrikova danışır ki, özləri də qorxulu görünən rus əsgərləri milisləri adam hesab etmirdilər: “Deyəsən, müttəfiqdirlər, amma, dalaşırdılar, vaxtaşırı sərxoş halda davalar, hətta atışmalar da olurdu”.

İşğalın başlamasından bir ay sonra Lyudmila qızı Olqa ilə ukraynalıların əlində olan əraziyə getmək imkanı qazandı. Olqa ondan təhlükəsiz yerə getməyi xahiş etdi, lakin o, əmlakını və xüsusən də kəndin və ailəsinin tarixi ilə bağlı sənədlər toplusunu saxlamağa ümid edərək imtina etdi.

Olqa və yaxınlıqda yaşayan yaxın dostu ayrıldıqda, Lyudmila tək qaldı, daimi qorxu içində, yüksək qan təzyiqi üçün dərman qəbul etdi, lakin gündən-günə birtəhər yaşamaq üçün güc tapdı. Onun itləri yad adamların yaxınlaşması zamanı hürürdü.

İyulun 13-nə keçən gecə, saat 10-da o, pəncərənin bərk döyülməsini eşitdi: "Gərginləşdim. Kim ola bilərdi? Deyəsən, bütün bədənim iflic olmuşdu. Bütün pəncərələri bağladım, amma onlardan biri hələ də azacıq aralı idi. Orada bir əsgər gördüm. Onu evə buraxıb-buraxmamaqda tərəddüd etdim. Nə etməli idim? Mənim onunla mübarizə aparmağa heç bir vasitəm yox idi. Onun öhdəsindən gələ biləcəyəmmi?”.

"Qapını açanda dərhal üzümə yumruq vurdu. İki dişimi tökdü, burnumu sındırdı. Qan içində idim. O, avtomatın qundağı ilə sinəmə vurmağa başladı. Sonra başıma vurmağa başladı. Başa düşmədim nə baş verir. Məni saçımdan dartdı, yerlə sürüdü. Sonra məni divana atıb boğmağa başladı. Sonra paltarımı cırıb məni zorladı. Qarnımı kəsdi. Hələ də qarnımda çapıqlar var. Dərinləri hələ sağalmayıb", - deyə qadın yaşadığı dəhşəti anladır

Lyudmila bu şəxsi tanıdı. Təxminən 60 yaşı var idi - o, könüllü  idi və artıq evindən dizel yanacağı oğurlamışdı.

Təcavüzkar siqaret çəkməyi tələb edib və o, olmayanda yenidən Lyudmilanı avtomatla döyüb: “Sonra divarlara təsadüfi atəş açmağa başladı. Ölümümü gözlədim və ailəm haqqında düşündüm. Övladlarım, nəvələrim və nəticələrimlə zehni olaraq vidalaşdım, sağ qalmayacağımı düşündüm".

Təcavüzkar qadına baş verənləri ruslara bildirsə, qayıdıb onu öldürəcəyini deyərək yalnız səhər saat beşdə çıxıb gedib. Lyudmila qonşularla gecələyib. Onların qançırlarla bağlı suallarına o, zirzəmiyə yıxılıını bildirib.

Sonra Olqaya zəng etdi və anasının səsindəki gərginlik qızına anasına nəsə olduğunu bildirdi. O, anasına təzyiq göstərdi və sonda Lyudmila baş verənləri danışanda, hətta yüngülləşdi.

Təcavüzdən 4 gün sonra o, bir neçə digər ukraynalı qadınla birlikdə, həmin an ruslar tərəfindən işğal olunmuş qonşu şəhərə çatdı və oradan cəbhə xəttini keçərək qızı və qalan qohumları ilə birləşə bildi.

Müvəqqəti evinin mətbəxində Olqanın yanında oturan Lyudmila Mımrikova niyə başına gələnləri danışmaq istədiyini izah etdi. Bir saata yaxın davam edən söhbətimiz zamanı ilk və yeganə dəfə onun gözləri yaşla doldu.

Əlində patron tutmuşdu, onun dediyinə görə, milis evdən çıxmazdan əvvəl onu yerə atıb: "Bütün dünyaya qışqırmaq istəyirəm ki, bütün bunlar dayansın, bu qanlı müharibə mümkün qədər tez bitsin. Mən rusların ərlərinin, oğullarının, valideynlərinin ukraynalılara necə işgəncə verdiyini bilmələrini istəyirəm. Bizim günahımız nədir? Biz zəhmətkeş, dinc insanlarıq, heç kimi narahat etmirik”.

Lyudmiladan soruşuruq ki, bu cəhənnəmi keçdikdən sonra necə yaşayır. Cavab verir ki: "Mən gücü haradan alıram? Torpağıma, doğma kəndimə, xalqıma məhəbbətdən. Kəndimizdə dinc, zəhmətkeş insanlar var, işğal zamanı da bir-birimizə dayaq olmuşuq. Son tikə çörəyi də bölüşdük. Çoxları aclıq çəkirdi. Cücərmiş buğda toxumlarını kofe üyüdəndə üyüdüb kökələr bişirirdik, çünki yeməyə heç nə yox idi. Bu, dəhşət idi, sadəcə dəhşət idi. Putin və ruslar ukraynalılara etdiklərinə görə heç vaxt bağışlanmayacaqlar. Əfv olmayacaq!".

(BBC)