Ukraynada döyüşmək istəməyən rus əsgərlərin acı aqibəti - REPORTAJ

“Bu, Rusiya qanunlarının çox kobud şəkildə pozulmasıdır - hərbçi məhkəməsiz saxlanıla və həbs oluna bilməz”

“Rusiya hərbçiləri getdikcə daha çox “xüsusi əməliyyatda” iştirakdan imtina edirlər”, - bunu hüquq müdafiəçiləri deyirlər. Bu baxımdan muzdluların Ukraynanı tərk etmək istəyi getdikcə qeyri-rəsmi şəkildə rədd edilir. “İmtinaçılar” qondarma “Luqansk Xalq Respublikası”nda (LXR) bir neçə yaşayış məntəqəsindəki həbsxanalarda saxlanılır. Bu barədə onların qohumları və hüquq müdafiəçiləri bildirirlər.

Bir neçə valideyn övladını azad etmək üçün Donbassa gedib. Rusiya hərbçiləri “LXR” həbsxanalarında necə saxlanılır və orada nə ilə qarşılaşırlar?

DW bununla bağlı xüsusi reportaj hazırlayıb. Beləliklə:

Ukraynaya göndərilmiş bir çox Rusiya hərbi kontraktçısı Luqansk vilayətinin Kiyevin nəzarətində olmayan şəhərlərində həbsdə saxlanılır. Bunlar ya ailəvi səbəblərdən məzuniyyətə getmək istəyən, ya da Ukrayna ərazisində keçirilən “xüsusi hərbi əməliyyat”da iştirakdan tamamilə imtina edən əsgərlərdir.

Bu məlumatı DW ilə rusiyalı kontraktçıların yaxınları və hüquq müdafiəçiləri paylaşıblar. Ümumilikdə, medianın və hüquq müdafiəçilərinin məlumatına görə, Bryankadakı "imtinaçılar" mərkəzində təkcə özünü "LXR" elan edən ərazidə iki yüzdən çox insan saxlanıla bilər.

Bryankadakı mərkəzdən əlavə, Rusiya hərbi qulluqçuları Ukraynanın hazırda Rusiyanın nəzarətində olmayan ən azı dörd başqa şəhərində də məcburi şəkildə saxlanıla bilər. Bunlar Popasnaya, Alçevsk, Staxanov və Krasnı Luç şəhərləridir. Bu məlumatlar İnsan Hüquqları Şurasının üzvlərinin DW-nin sərəncamında olan Rusiya Federasiyasının Baş Hərbi Prokurorluğuna müraciətindən məlum olub.

Müraciətdə qeyd olunur ki, hüquq müdafiəçilərinə 6 “imtinaçı” hərbçinin qohumları müraciət edib. Müharibədə iştirak etməkdən imtina etdikdən sonra onları sadalanan şəhərlərdə, eləcə də Svetlodar rayonunda cəbhə xəttində zorla saxlaya bilərlər. Komandanlıq onların təqdim etdiyi raportları qəbul etmir və daimi dislokasiya məntəqələrinə göndərməkdən imtina edir.

Müraciət müəllifləri, o cümlədən tanınmış rejissor Aleksandr Sokurov və jurnalist Nikolay Svanidze əsgərlərin saxlanma şəraiti və rəhbərlərin onlara psixoloji təzyiq göstərməsi ilə bağlı şikayətləri qeyd edirlər. "Əldə edilmiş məlumatlar hərbi qulluqçulara qarşı cinayətlərin - qanunsuz həbs, işgəncə və qeyri-insani rəftarın törədildiyini göstərir", - deyə sənəddə qeyd olunur.

Görülən təzyiqlər nəticəsində bəzi hərbi qulluqçular raportlarını geri götürərək döyüş tapşırıqlarına qayıdırlar. Bunu DW-yə Bryankada saxlanılan kontraktçılardan birinin valideyni deyib: “Bundan əvvəl onlar deyirdilər ki, heç bir şəkildə müharibəyə qayıtmayacaqlar, heç nəyə imza atmayacaqlar. Və birdən bildim ki, onlar valideynlərinə xəbərdarlıq etmədən cəbhə xəttinə gedirlər”.

Əsgəri cəbhəyə qayıtmağa inandırmaq üçün müxtəlif üsullardan istifadə edilir. “İlk növbədə cinayət işi ilə və onları cəbhə xəttinə göndərəcəkləri ilə hədələyirlər”, - deyə Azad Buryatiya Fondunun prezidenti Aleksandra Qarmajapova bildirib.

Lakin “imtinaçılar”dan birinin qohumu hansı şəraitdə olduğunu demədən, yaxşı xidmət şəraiti ilə onların cəbhəyə cəlb edə biləcəyini deyib.

DW-nin məlumatına görə, bir neçə valideyn övladlarının yerindəcə buraxılmasını tələb etmək üçün Rusiyadan Bryankaya gedib. Rusiyada qalan, Bryankaya gedənlərlə əlaqə saxlayan valideynlərdən birinin sözlərinə görə, ata və analar səhərdən axşama kimi müvəqqəti həbsxananın qarşısında piketlər keçirirlər.

Tanınmış hüquq müdafiəçisi, Vətəndaş və Ordu Koordinatoru Sergey Krivenko DW-yə bildirib ki, “məhbuslardan” biri təcridxanadan qaçaraq Rusiyaya üz tuta bilib: “Əgər on gün ərzində müqavilə əsasında xidmət edən hərbi qulluqçu daimi dislokasiya nöqtəsinə qayıdırsa, bu, fərarilik və bölməni icazəsiz tərk etmək sayılmır”.

Hüquq müdafiəçisinin sözlərinə görə, “imtinaçılar”ın saxlanma şəraiti onların hansı həbsxanada olmalarından asılıdır: “İyulun əvvəlində onları orada quyularda saxlandıqlarını bildirirdilər. Və sonra artıq qohumlardan zəng gəldi ki, başqa yerlərə köçürülüblər, vəssalam. Döyülmə ilə bağlı şikayətlər də olub”.

Bryankadakı hərbçinin valideyni DW-yə oğlunun ona mütəmadi olaraq zəng etdiyini deyib. Çox güman ki, telefon şəxsi deyil, ümumidir - digər hərbçilər də öz qohumlarına eyni nömrədən zəng edirlər. DW-nin həmsöhbətinin sözlərinə görə, səhər oğlanları “işə” aparırlar – amma hansı işdən söhbət getdiyi bilinmir.

Əsgər oğlunun Ukraynanı tərk etməsinə icazə verilməməsi və onun azadlığa buraxılması ilə bağlı ictimaiyyətin tələbləri barədə məlumatın dərcinə görə cəza davam edə bilər. Belə ki, DW valideynlərin jurnalistlərə müraciətinə görə gənc oğlana son anda məzuniyyətə getməsinin qadağan edilməsindən xəbərdardır.

Sergey Krivenko xatırladıb ki, “xüsusi əməliyyatda” iştirakdan imtina ilə bağlı ilk xəbərlər martın sonunda gəlməyə başlayıb. Sonra ilk bölmələr yenidən təşkil olunmaq üçün Kiyev yaxınlığından çıxarılıb və hərbçilər müqaviləni pozmağa kömək etmək üçün hüquq müdafiəçiləri ilə əlaqə saxlamağa başlayıblar.

İyulun əvvəlində Azad Buryatiya Fondunun prezidenti Aleksandra Qarmajapova bu respublikadan olan 500-ə yaxın müqaviləli hərbçinin Ukraynada döyüşməkdən imtina etdiyini və öz vətənlərinə qayıda bildiyini açıqlayıb. “Səhifə” nəşri bu yaxınlarda hesablayıb ki, döyüşməkdən imtina edən 1793 əsgər haqqında məlum mövcuddur.

Sergey Krivenko hesab edir ki, hərbçilərin “LXR” ərazisindəki həbsxanalarda saxlanılması və onların döyüş bölgəsini tərk etməsinə mane olmaq cəhdləri imtina hallarının artması ilə bağlıdır. O, vəziyyəti belə dəyərləndirib: "Bu, Rusiya qanunlarının çox kobud şəkildə pozulmasıdır. Hərbçi məhkəməsiz saxlanıla və həbs oluna bilməz. Onları yalnız Rusiya ərazisindəki Rusiya məhkəməsi mühakimə edə bilər".

(DW)