Qatil, məhbus, muzdlu döyüşçü, könüllü əsir və faciəvi son – BİR MÜƏMMANIN İZİ İLƏ

Ukrayna, “Vaqner”, yoxsa üçüncü bir gizli qüvvə: onu kim öldürdü?

Noyabrın 13-nə keçən gecə sosial şəbəkələrdə Ukrayna əsirliyindən qayıdan kişinin gürz (kuvalt) ilə döyülməsinə dair videogörüntü yayılıb. Bu adam Ukraynadakı müharibədə iştirak etmək üçün “Vaqner” özəl hərbiləşdirilmiş təşklatı tərəfindən işə götürülən, qətldə təqsirli bilinmiş keçmiş məhbus Yevgeni Nujin idi. O, əsir düşəndən sonra Ukraynanın tərəfində döyüşmək istədiyi üçün könüllü təslim olduğunu, lakin sonda onu dəyişdirildiyini deyir. BBC onun hekayəsini təqdim edir.

"Qisas çəkici"

2022-ci ilin avqustunda İlya və Nikita Nujin qardaşları qohumları ilə birlikdə ataları Yevgeniyə videobağlantı vasitəsilə zəng etdilər. Nujin ailəsində belə zənglər adi hal idi - Yevgeni Nujin qətlə görə məhkum olunduqdan sonra 2000-ci illərin əvvəllərindən koloniyada cəza çəkirdi. Həyat yoldaşı Olqa onunla görüşə gedirdi və uşaqları, nəvələri və digər qohumları adətən onunla video vasitəsilə əlaqə saxlayırdılar.

O gün Yevgeni qorxmuş və özünü itirmiş kimi görünürdü, gəlini Anastasiyanı xatırlayır ki, hətta bir şəkildə "qəribə" danışırdı. O bildirib ki, Yevgeni Priqojin son illərdə cəzasını çəkdiyi Ryazan vilayətinin Skopin şəhərindəki İM-3-ə gəlib. “Vaqner”in yaradıcısı Priqojin yayın sonundan Ukrayna ilə müharibədə iştirak etmək üçün rus məhkumları cəlb edirdi. Məhz bunun üçün Ryazan bölgəsinə gəlmişdi.

"O, (Yevgeni – red.) nədənsə müharibəyə gedəcəyini söylədi. Bütün qohumlar buna qarşı idi", - deyir Anastasiya Nujina və davam edir: "Ancaq dedi: yox, onsuz da gedəcəm".

Yevgeni əslində ailəsinə atdığı addımın səbəblərini izah etməyib. O zaman oğulları hələ bilmirdilər ki, bu, onların ataları ilə sonuncu söhbətidir.

Müəllif foto

Növbəti dəfə yaxınları onun taleyindən media vasitəsilə xəbər tutdular - məlum oldu ki, Nujin əsir düşüb. O, ukraynalı jurnalistlərə bir neçə müsahibə verib və bu müsahibələrdə könüllü təslim olduğunu və Ukraynanın tərəfində döyüşmək istədiyini bildirib.

Noyabrın 13-nə keçən gecə “Vaqner” ilə əlaqəli olan “Gray Zone” teleqram kanalında "Qisas çəkici" başlığı ilə video yayıldı. Video Nujinin Ukrayna tərəfində döyüşmək üçün könüllü təslim olduğunu dediyi müsahibəsindən parçalarla başlayır. Sonra Yevgeninin özünün bir üzü üstə uzandığı kadr görünür. Parlaq işıq kişinin üzünə dəyir, başı daşa skoçla yapışdırılmışdı.

“Mən, 1967-ci il təvəllüdlü Nujin Yevgeni Anatolyeviç, Ukrayna tərəfinə keçmək, ruslara qarşı döyüşmək üçün cəbhəyə getdim. Sentyabrın 4-də Ukrayna tərəfinə keçmək planımı həyata keçirdim. Noyabrda 11-də Kiyev küçələrində idim, orada başıma zərbə aldım, nəticədə huşumu itirdim, bu zirzəmidə ayıldım və mənə mühakimə olunacağımı söylədilər", - deyə o, videoda danışır.

Bundan sonra pərdə arxasında olan şəxs kuvalt ilə Nujinin çənəsinə zərbələr endirib.

Videonun indi sosial şəbəkələrdə iki versiyası var - onun son saniyələri birində "bulanıq"dır, digərində - yox. Videonun başlığında Nujin “ənənəvi “Vaqner” cəzasını alan xain” adlandırılır. Videoda baş verənlərin həqiqiliyi heç kim tərəfindən təsdiq edilməyib.

Videodan Nujinin yaxınları sosial şəbəkələrdən xəbər tutublar. Həyat yoldaşı Olqa bu vaxta qədər videoya sona kimi baxa bilməyib - o, daim ağlayır və ərinin başına gələnlərə inanmır.

"Məni öldürə bilərdilər, mən öldürdüm"

Yevgeni Nujin Qazaxıstanda anadan olub, lakin uşaq ikən valideynləri ilə birlikdə Rusiyaya köçüb. Hərbi xidmətdən sonra orduda qalmağa qərar verib və gizir rütbəsi ilə daxili qoşunlarda xidmət edib, 1995-ci ildə təqaüdə çıxıb. O, ukraynalı jurnalist Ramina Eshakzay ilə müsahibəsində "Hər şey dağılırdı, maaşlar verilmirdi" dedi. Ailə Nijni Novqorod vilayətinə köçdü.

90-cı illərin sonlarında Nujin həbsə düşdü. "1999-cu il, xatırlayın, Rusiyada quldurluq və s. vardı. Mən atəş açmalı olduğum yerdə qarışıqlıq yarandı. Birini öldürdüm, birini yaraladım", - deyə Nujin ilk müsahibəsini verdiyi ukraynalı jurnalist Yuri Butusovun kanalına söyləyib. Eskhakazaya isə o hadisəni belə şərh edib: "Məni öldürə bilərdilər, mən öldürdüm".

Məhkəmə kollegial olaraq Nujini 24 il müddətinə azadlıqdan məhrum edib. O, belə böyük bir müddəti üstü açılmamış cinayətlərin də guya onun boynuna atılması ilə izah edir. Nujin müxtəlif düşərgələrdə, o cümlədən Şimali Uraldakı xüsusi rejimli koloniyada oturdu və oradan qaçış təşkil etməyə çalışdı. Dəstənin dörd üzvündən yalnız ikisi sağ qaldı. Nujinə daha dörd il cəza verildi - o, yalnız 2027-ci ildə azad edilməli idi.

Daxili İşlər Nazirliyinin keçmiş işçilərinin oturduğu Skopinski koloniyasında Yevgeni "çox yaxşı" yaşayırdı və "avtoritet idi", - deyə gəlini Anastasiya xatırlayır. Onun özü ukraynalı jurnalistlərə bildirib ki, 2009-cu ildən o, rüşvət müqabilində koloniyaya gətirilə bilən planşet və telefondan istifadə etmək imkanı əldə edib. Məhz internet vasitəsilə ikinci həyat yoldaşı Olqa ilə tanış olub.

“Vkontakte”nin aktiv istifadəçisi Nujinin profilində onun toyunun videoyazısı var, görünür. Üzü təmiz qırxılmış Nujin tünd köynək geyinib, Olqa ağ krujevalı şərf və hırka geyinib. Taclı həyat yoldaşları əllərində şam tuturlar, onların arxasında həbsxana məmurları var.

Azadlığa çıxmasına dörd il vaxtı qalan Yevgenini cəbhəyə getməyə vadar edən səbəb isə yaxınları üçün sirr olaraq qalır. Onun özü də əsirlikdən müsahibə verərək bunu Rusiya ilə müharibədə Ukraynaya kömək etmək istədiyi ilə izah edib.

Butusovun kanalına müsahibəsində Nujin bildirib ki, 2022-ci ilin iyulunda helikopter İM ərazisi yaxınlığında yerə enib. Məhkumlar meydana düzüblər. Priqojin sinəsində Rusiya Qəhrəmanı ulduzu ilə onların qarşısına çıxıb. O, məhkumlara əfv və maaş müqabilində Ukraynaya döyüşə gedə biləcəklərini deyib. Priqojin cəbhəyə getməyin zəruriliyini “Vətən təhlükə altındadır” deməklə izah edib.

Nujin də daxil olmaqla, 92 nəfər getməyə razılıq verib. Bir ay sonra Priqojin ikinci dəfə IM-3-ə qayıdıb və avqustun 25-də könüllülər əvvəlcə Rostov yaxınlığındakı bazaya, sonra isə helikopterlə Luqansk vilayətinə aparılıb.

Əsir düşdükdən sonra verdiyi iki müsahibədə Nujin deyib ki, o, koloniyada olarkən “YouTube”da ukraynalı bloqçuların videolarına baxıb və Ukrayna uğrunda döyüşmək istəyən rus könüllülərindən yaradıldığı iddia edilən “Rusiya legionu” (“Rusiyanın azadlığı” legionu) haqqında məlumat alıb. .

"Mən ukraynalıların tərəfində döyüşmək istədim, ona görə də təslim oldum. Qərarımı çoxdan, hələ orada oturarkən vermişdim. Çünki Rusiyaya hücum edən Ukrayna deyil, Putin Ukraynaya hücum edib", - deyə Nujin izah edib.

Bundan əlavə, Nujin söyləyib ki, onun qohumları Ukraynanın qərbində yaşayır - əmisi və bacısı. “Qohumlarınla ​​necə dava edə bilərsən?” - deyə o, Ramina Eshakazaya müsahibəsində bildirib.

Nujin ona da deyib ki, 22 illik hakimiyyəti dövründə Vladimir Putin Rusiyada “yaxşı heç nə etməyib”. Nujinin oğlu Nikita “Xolod”a müsahibəsində deyib ki, atası şəxsi söhbətlərində qohumlarına Ukraynadakı müharibənin “Putin tərəfindən başladıldığını və bizim orada işimiz olmadığını” deyib.

BBC ilə söhbətində gəlini Anastasiya deyir ki, Yevgeni təhdidlərlə cəbhəyə getməyə məcbur edilə bilərdi: “Bir adam 23 il həbsdə yatdı, sonra buna razı oldu? Ya onu məcbur ediblər, ya da... orda nə baş verdiyini bilmirəm”.

Keçmiş məhbusu yalnız “VKontakte”dəki profilinə görə mühakimə etsək, onda onun müxalif fikirlərindən və ya Ukraynaya simpatiyasından şübhələnmək çətindir. Sosial şəbəkədə Nujin əsasən SSRİ dövründəki həyat haqqında ictimai yazılara və təbiət haqqında "Meşə ruhu" kimi poetik adlarla qruplara abunə olub. Yazın əvvəlinə qədər Nujin öz səhifəsində gündəlik bir neçə post yazırdı - ən çox Sovet həyatı üçün nostalji ilə şəkillər yerləşdirirdi.

Nujin indi baş verənlər haqqında az yazıb. Baxmayaraq ki, məsələn, may ayında o, Polşadan olan katolik keşişinin çıxışı ilə video yayımlayıb, o, Putini “dünya hökumətinə” müqavimət göstərmək bacarığına görə tərifləyib və Ukraynanın “denazifikasiyası”ndan danışıb. Və bundan bir qədər əvvəl - "Banderaçılar" haqqında Mixail Zadornova aid bir sitat və Dövlət Dumasına "necə" daxil olduqları bəlli olmayan deputatları tənqid edən bir şəkil qoyub.

Nujinin yeddi il əvvəl tərk edilmiş başqa bir səhifəsində o, mütəmadi olaraq imperiya bayraqları olan şəkillər, "rus ruhu" və pravoslavlığın gücü haqqında sitatlar yerləşdirirdi. Baxmayaraq ki, daha tez-tez oğullarının və həyat yoldaşının şəkillərini "Mənim qartallarım" və ya "Mənim məhəbbətim" kimi başlıqlarla yerləşdirirdi.

Daha sonra Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsində hərbi əsirlərin işi üzrə koordinasiya qərargahı deyəcək ki, Nujin “müharibədən əvvəl işğalçı dövlətin siyasətinin tərəfdarı olub”.

Nujin sentyabrın əvvəlində əsir düşdü. Özü bildirib ki, Luqansk vilayətində bir həftəlik təlim keçdikdən sonra o, bir qrupun tərkibində rus əsgərlərinin cəsədlərini toplamaq üçün maşınla meşə zolağına göndərilib. Sentyabrın 4-də o, Ukrayna hərbçilərinə könüllü təslim olub.

"Bunlar sizin – rusların problemləridir"

Təslim olan Yevgeni Nujin tez bir zamanda Ukrayna media məkanında ən məşhur məhbuslardan birinə çevrildi. Onun jurnalist Yuri Butusovla ilk müsahibəsi sentyabrın 15-də yayımlanıb. Zirzəmidə çarpayıda oturan Nujin çox yorğun görünürdü.

Müsahibədə o, təkcə əsirlik şəraitindən deyil, həm də “Vaqner”dəki vəziyyətdən danışdı. Məsələn, oraya cəlb edilən muzdluların cəbhədə “top yemi” rolunu necə yerinə yetirməsi və onların özlərinin hər hansı itaətsizliyə görə “zərərsiz” edilə, yəni öldürülə biləcəyi haqqında. Bu söhbətdən fraqmentlər daha sonra bu adamın qətli ilə bağlı videoya yerləşdiriləcəkdi.

Nujin ailəsi onun əsir götürüldüyünü müsahibədən öyrənib və heç olmasa taleyi ilə bağlı nəsə öyrənməyə çalışıb. Rusiya Müdafiə Nazirliyi onun məhbus olduğunu əsas gətirərək "rədd edib". Bu aylar ərzində hərbi idarə heç vaxt nə məhkumların cəbhəyə göndərilməsi, nə də belə bir təcrübənin qanunauyğunluğu barədə rəsmi çıxış edib. Nujinin həbsdə olduğu İM-3-də dedilər ki, heç nə edə bilməyəcəklər.

Yevgeni Nujinin gəlini Anastasiya deyir ki, Qırmızı Xaça edilən zənglər də faydasız olub. “Ata” adlandırdığı Nujinlə hansısa yolla əlaqə saxlamaq üçün o və digər qohumları Butusovun kanalında şərhlər yazmağa başladılar: "Ata, biz səni çox sevirik və səni gözləyirik, sənin üçün çox narahatıq, lütfən, son gücünlə dayan. Ən əsası, sən çox şeydən keçdin, çox az qalıb, ata."

Jurnalist Ramina Eshakzay bu mesajı oktyabrın ortalarında əsirlikdən çıxan ikinci müsahibəsi zamanı Nujinə oxudu. Bu videoda Yevgeni nəzərəçarpacaq dərəcədə gümrah görünür, söhbətin özü artıq zirzəmidə deyil, işıqlı, rahat bir otaqda qeyd edilmişdi.

“İndi ailənizlə ünsiyyət qura bilirsinizmi?”, - deyə Eshakzay ondan soruşdu. Videoda ağlayan Nujin başını bulayır. Videonun sonunda o, oğullarına və Rusiya həbsxanalarındakı məhbuslara müraciət edərək, onlardan müharibəyə getməməyi xahiş edir.

Söhbət zamanı Eshakzay Nujindən gələcək həyatını necə gördüyünü soruşur. Belə cavab alır: "Bunun necə olacağını bilmirəm. Bir məqsədim var idi - mən burada boş oturmuşam. Əks halda, mən Ukrayna üçün döyüşmək istərdim. Heç olmasa, Putinə qarşı nəsə etmək və ümumiyyətlə, bu həyatda dəyərli bir şey etmək istəyirəm”.

Bundan sonra Nujinin qohumlarına Yevgeni ilə bağlı daha bir video göndərilib. Noyabrın 1-də video Butusov vasitəsilə ötürülüb - orada idman kostyumu geyinmiş keçmiş məhbus "hər şey yaxşı olacaq" vəd edir və yaxınlarına salamlarını göndərir.

Ümidlər özünü doğrultmadı

Nujinin qətlə yetirildiyi zirzəmiyə necə düşdüyü bəlli deyil. Ukrayna hakimiyyəti, o cümlədən Prezident Volodimir Zelenski, işğalın başlanğıcından bəri dəfələrlə Rusiya hərbçilərini təslim olmağa çağırıb. Bunun üçün Ukraynada “Mən yaşamaq istəyirəm” “qaynar xətt”i fəaliyyət göstərir – rəsmilər əmin ediblər ki, könüllü olaraq silahı yerə qoyanlar onların istəyi olmadan Rusiyaya ekstradisiya edilməyəcəklər.

Son günlər Ukrayna hakimiyyəti və jurnalistləri Nujinin Rusiya tərəfinə nə üçün təhvil verilə biləcəyi ilə bağlı bir neçə versiya irəli sürüblər. Noyabrın 15-də hərbi əsirlərin işi üzrə koordinasiya qərargahı Nujinin “könüllü təslim olanlar” siyahısında olmadığını bildirdi.

"Nujin Rusiya Daxili İşlər Nazirliyinin koloniyasında ağır cinayət törətdiyinə görə cəza çəkirdi. Həbsdən çıxmaq üçün o, Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsində iştirak etmək məqsədilə muzdlular sırasına qoşulmağa razılaşdı. O, ən qəddar şəxsi hərbi şirkətin - “Vaqner”in bir hissəsi idi və müharibədən əvvəl işğalçı dövlətin siyasətinin tərəfdarı idi”, - deyə Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsi nəzdində fəaliyyət göstərən qərargahın bəyanatında bildirilir.

Qurum əmin edib ki, “Ukrayna qoşunlarına könüllü təslim olmuş bir nəfər də olsun rus hərbi əsiri dəyişdirilməyib və onun razılığı olmadan işğalçı dövlətə qaytarılmayacaq” və rusiyalı hərbi əsirlərlə Cenevrə konvensiyalarına uyğun davranacağına söz verib.

Nujin nə dərəcədə o qanunların altına düşdü - sualdır, çünki o, cəbhəyə nizami hissələrin bir hissəsi kimi deyil, cəlb edilmiş bir məhbus kimi gəldi. Konvensiyaya görə, şübhə yarandığı halda, məhkəmə məhbusun statusu ilə bağlı qərar verməlidir.

Rəsmi olaraq, idarə Nujinin dəyişdirilməsi faktını tanımırdı. Noyabrın 11-də, qətlin videosunun ortaya çıxmasından iki gün əvvəl Ukrayna Prezident Aparatının rəhbəri Andriy Yermak Rusiya ilə yeni məhbus mübadiləsini elan edib. Daha sonra 45 hərbçi Ukraynaya təhvil verilib. Rusiya Müdafiə Nazirliyi mübadilə faktını rəsmən təsdiqləmədi, lakin kremlpərəst bloger Anastasiya Kaşevarova sonra iddia etdi ki, mübadilə guya "öz mübadilə fonduna" sahib olan “Vagner” vasitəsilə baş verib.

BBC-nin Kiyevdəki, əvvəllər məhbus mübadiləsinin təşkilində iştirak etmiş və bunun indi necə baş verdiyi ilə tanış olan həmsöhbəti bildirib ki, Ukrayna QUR (Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsi) üç istiqamətdə danışıqlara başlayır - Rusiya Baş Qərargahı, qondarma “DXR” rəhbərliyi, həmçinin Baxmut istiqamətində məhbuslar və ya öldürülənlərin cəsədlərinə gəldikdə, "Priqojinçilər".

Nujin məsələsində, BBC-dəki mənbə deyir ki, guya “Vaqner”in nümayəndələri ilə danışıqlar aparılıb və Rusiya tərəfdən keçmiş məhkumun əvəzinə “çox yaxşı şərtlər” təklif olunub.

Nujinin müqabilində əsirlikdən nə qədər ukraynalı əsgərin qaytarıldığını BBC-nin həmsöhbəti dəqiq bilmir, amma izah edir ki, Ukrayna üçün prioritet onların əsirlərinin qaytarılmasıdır və “rusların ruslarla nə edəcəyi siz rusların probleminizdir”.

O, həmçinin deyir ki, bir dəfə Priqojin belə danışıqlar yolu ilə ölmüş ukraynalı hərbçilərin cəsədləri müqabilində əsir götürülən beş döyüşçünü qaytarmağa nail olub.

Ukraynaya köçən Dövlət Dumasının keçmiş deputatı İlya Ponomaryov iddia edib ki, Nujin “Rusiya Azadlığı Legionu”na qoşulmazdan əvvəl poliqrafiya testindən keçə bilməyib və Rusiyaya sızdırılmış agent kimi qaytarılıb. Eyni zamanda, “legionun” mətbuat xidməti “Nujin legiona sorğu vərəqəsi təqdim etməyib” deyib. “Azad Rusiya”nın tərkibi, adamlarının sayı və hərbi əməliyyatlarda real iştirakı barədə etibarlı məlumat yoxdur.

Rusiyalı hərbi əsirlərlə müsahibələri lentə alan ukraynalı jurnalist Vladimir Zolkin deyib ki, Nujin “Mən yaşamaq istəyirəm” dövlət proqramının üzvü deyil.

Keçmiş məhbusdan müsahibə alan Raminə Eshakzay teleqram kanalında yazıb: "Yevgeni gözəl aktyor nümunəsidir. Müsbət cəhət budur ki, adamlarımızı öldürmüş bu şəxsin əvəzində 20-dən çox oğlanlarımız indi azadlıqdadır".

Aparıcı Nujinin oğlu İlyanın “Ehtiyatlı olun! Xəbər” ilə söhbətində atasının “Vaqner”in əlinə keçə biləcəyinə görə Kiyevi tənqid edərkən, ukraynalıları "çirkin donuzlar" və "xoxollar" kimi alçaldıcı irqçi sözlərdən istifadə etməsinə də diqqət çəkib. Nujinin ailəsi aparıcının bu şərhindən əsəbiləşib.

Anastasiya Nujina deyir: "O, ondan müsahibə aldı, üzünə gülümsədi, ondan pul qazandı və sonra deyir: ölsürsə, ölsün”.

Zelenskinin ofisinin müşaviri Oleksiy Arestoviç Nujinin mübadiləsinin “könüllü olub-olmadığını” bilmədiyini söylədi. Amma o, ehtimal edib ki, Rusiya tərəfi şantaj yoluna keçə bilərdi: “Ola bilsin ki, məsələni belə qoyublar: ya bu adamı bizə verin, ya da 20 ukraynalı məhbusu edam edəcəyik”.

Arestoviç Nujinin Ukraynanı dolayısı ilə “qorxu yaradan informasiya şəklinə” görə öldürülə biləcəyini irəli sürdü: “Demək istəyirlər ki, biz o qədər pisik ki, tərəfimizə keçənə xəyanət etdik. Rusiyada elə bir vəziyyət var ki, ümumiyyətlə, bizim imtina etdiyimiz istənilən məhbusu öldürə bilərlər. Və deyirlər ki, əsir düşən hər kəslə belə olacaq. Biz buna görə məsuliyyət daşıyırıq? Xeyr! 10 məhbusu, 200 nəfəri, lap elə 2000 nəfəri öldürə bilərlər. Biz Rusiya Federasiyasının ərazisində baş verənlərə görə məsuliyyət daşımırıq”.

Nujinin həqiqətən dəyişdirildiyini açıq şəkildə etiraf edən ilk Ukrayna rəsmisi Ukrayna Prezident Aparatı rəhbərinin müşaviri Mixaylo Podolyak olub. "Orada vəziyyət tam şəffafdır. Birincisi, o, Ukrayna Silahlı Qüvvələri tərəfindən əsir götürülüb. İkincisi, əsirlikdə çox şeylər danışıb, ifadələr verib. Bundan sonra könüllü olaraq mübadilə üçün razılıq imzalayıb və dəyişdirilib", - deyə Podolyak "Dojd" telekanalına danışıb.

Eyni zamanda, hətta bir gün əvvəl BBC-nin əlaqələndirici qərargahdakı adının açıqlanmasını istəməyən mənbə Nujinin “rəsmi mübadilədə” iştirak etmədiyinə əmin olub. Onun sözlərinə görə, məhbusun Rusiyaya ekstradisiyasında ailəsinin əli olduğu iddia edilir. Həmsöhbət Nujinin ailəsindən kimlərin və onun azad edilməsinə necə təsir etdiyini açıqlamaqdan imtina etdi. QUR nümayəndələri BBC-nin rəsmi sorğusuna cavab verməyiblər.

Nujinin ailəsi onun könüllü olaraq mübadiləyə razı olmasına inanmır.

Gəlini Anastasiya təəccüblənir: "Ukraynada müsahibə verəndə çox şeylərdən danışan adam belə bir şeyə necə imza ata bilər?".

Onun həyat yoldaşı, Yevgeninin oğlu Nikita BBC-yə deyib ki, ailəsi onun dəyişdirilməsini istəmir, çünki Rusiyada onun başına nə gələcəyini "əvvəlcədən bilirdilər".

"Edamın videosunu görəndə sadəcə şoka düşdük. Zelenski məhbusları tam təhlükəsizliklə təmin etdiklərini deyirsə, bu adamı necə dəyişdirmək olar? O, Ukraynada qalmaq istəyirdi. Onun başına nə gələcəyini, necə olacağını bilə-bilə dəyişdirdilər. Baş verənlər ümumiyyətlə, anlaşılmazdır, lakin insanların bu cür qəddarlığı sadəcə dəhşətdir”, - deyir Anastasiya.

Qadın əmindir ki, video sosial şəbəkədə “hamı ukraynalılara təslim olmaqdan qorxsun” məntiqi ilə yerləşdirilib.

Nujinin onu öldürən insanların əlinə necə keçməsi aydın deyil. BBC onun başına gələnlərlə bağlı Rusiya Müdafiə Nazirliyinə suallar göndərib, lakin dərc olunan vaxt heç bir cavab almayıb.

“Əvvəl Suriyada baş kəsdilər, sonra özlərininkini kuvaltla  öldürdülər”

“Vaqner”ə yaxın olan bir neçə BBC həmsöhbəti (təhlükəsizlik səbəbindən adlarının çəkilməməsini xahiş edirlər) bu qəbildən olan ən azı üç qətliamdan xəbərdar olduqlarını deyirlər. Bu, ictimai məkana yayılmadı və BBC bunun təsdiqini tapa bilmədi.

Nujinlə bağlı videoya baxan bütün BBC həmsöhbətləri bunun daha çox Priqojinə qarşı oynanılması ilə razılaşırlar, çünki onun yaratdığı "Vaqner” üçün əsas şüar "özümüzünküləri atmırıq”  olub. İnformasiya məkanında geniş şəkildə yayımlanan kütləvi qətllər bu şüara sığmır.

BBC həmsöhbətləri hesab edirlər ki, “Vaqner”in yaxşı təminatı və maliyyəsi ilə məşhur olmasına baxmayaraq, belə bir videodan sonra “Vaqner”ə getmək istəyənlər daha az olacaq.

Onlar bunu Priqojin üçün güclü reputasiya zərbəsi adlandırırlar və video onunla əlaqəli “Telegram” kanallarından biri tərəfindən yayılsa da, bunun təşkilat daxilində münaqişəyə, muzdlulara təklif olunan zəmanətlərə dair şübhələrə səbəb olduğuna əmin edirlər.

Digər keçmiş “Vaqner” döyüşçüsü Priqojinin Nujini aparıb edam etmək üçün mübadilə təşkil edəcəyinə və əvəzinə ukraynalı hərbçiləri təhvil verəcəyinə inanmır: “Mübadilə fondu oğlanlarımızı çıxarmaq üçün faydalı olar, heç kim onu ​​qaçaq məhkuma xərcləməyəcək”.

Uzun müddət Priqojinlə əlaqəsi olmayan başqa bir “Vaqner” döyüşçüsü BBC-yə danışır ki, Nujinlə çəkilmiş video onu düzgün seçim etdiyinə inandırıb: “Hamı “Vaqner”ə qoşulmaq istəyir, onların yüksək silahları var, texnika yaxşıdır, insanlar təcrübəlidir. Mən istəmədim, çünki onlar əvvəl Suriyada baş kəsirlər, sonra özlərininkini kuvaltla öldürürlər”.

O, 2017-ci ildə şəbəkəyə düşən videodan danışır. "Çiynlərimdən ağır pulemyotu çıxarıram, oğluma atəş açıram, sonra anama atəş açıram" sözləri olan mahnı altında üzləri örtülü insanlar mülki geyimdə olan yerdə uzanmış adamı kuvaltla döyürlər.

2019-cu ildə "Novaya qazeta" tam videonu tapdı – kuvaltla döyüldükdən sonra kişinin başı bıçaqla kəsilir, əlləri istehkamçı beli ilə kəsilir, başıaşağı asılır və gülməli şərhlər altında yandırılır.

Öldürülən şəxs Suriya hökumət qüvvələrindən dezertirlik etmiş Hammadi Taha əl-Butadır. Qətl iştirakçılarından biri yoldaşın “üzümüz görünsün də, onsuz da bu video heç yerdə getməyəcək” sözlərindən sonra şərfi üzündən endirir. “Novaya qazeta” onun “Vaqner” qrupunun muzdlusu və kəşfiyyatçı olduğunu müəyyən edib, sənədləşdirib.

2020-ci ildə "Novaya qazeta" həmin qətlin üç iştirakçısının adını təsdiqlədi - onların hamısı "Vaqner" ilə əlaqəli idi. Qəzet yazır ki, bunu jurnalistlərin ixtiyarında olan sənədlər də təsdiqləyir. Onlar Rusiya İstintaq Komitəsinə və onun rəhbəri Aleksandr Bastrıkinə hadisənin hansı maddələrin altına düşdüyünü sadalamaqla hadisəyə münasibət bildirmək tələbi ilə müraciət ediblər. Bu hadisəyə görə, heç zaman iş qaldırılmadı.

Hamı susur

Nujinin qətlinin videosunun şəbəkədə görünməsindən keçən günlər ərzində Bastrıkin çox şey etdi. Surqutda aldadılmış səhmdarlarla vəziyyəti nəzarət altına almaq da daxil olmaqla, Sankt-Peterburqun Avanqardnaya küçəsindəki evdə “sınıq liftlə maraqlanıb”, metro yaxınlığındakı qanunsuz köşk və eyni şəhərdə çürümüş çardaqla məşğul olmağı tələb edib, Novosibirskdəki uşaq bağçasında sanitar vəziyyəti yoxlamaq tapşırılıb.

MDBƏİ tələbələri qarşısında oxuduğu “Gərginləşmiş beynəlxalq münasibətlər kontekstində RİK-in fəaliyyəti haqqında” mühazirəsində Bastrıkin bildirib ki, 2014-cü ildən indiyədək “Ukrayna millətçilərinə qarşı” 2000-dən çox cinayət işi başlanıb, istintaq tədbirləri çərçivəsində 240 min nəfərdən çox adam dindirilib. Bastrıkin ciddi rejimli koloniyada Rusiya vətəndaşının və məhbusun öldürülməsi ilə bağlı videonun həqiqiliyi və bu məsələ ilə bağlı RİK-in hər hansı addımı barədə bir söz deməyib.

Noyabrın 14-də Prezident yanında İnsan Haqları Şurasının bir neçə hüquq müdafiəçisi Bastrıkinə müraciət edib. İnsan Hüquqları Şurasının üzvü Yekaterina Vinokurovanın sözlərinə görə, onlar videonun həqiqiliyini, Nujinin koloniyada olub-olmadığını və bunun hüquqi baxımdan nə dərəcədə uyğun olduğunu yoxlamağı xahiş ediblər.

Məqalənin dərci zamanı Bastrıkin və ya RİK nümayəndələrindən heç bir reaksiya olmadı. BBC həm RİK-ə, həm də Rusiya Baş Prokurorluğuna sorğu göndərib, lakin hələ də cavab yoxdur. Kreml hadisəni “Bizim işimiz deyil” sözləri ilə şərh edib.

Eyni zamanda, İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkil Tatyana Moskalkova bəyan edib ki, “istintaq orqanları bu faktları yoxlayır” və “hər hansı qəddarlıq və qanunsuzluq dövlətin müdaxiləsini tələb edir”.

Nujin ailəsinin bu cür istintaq hərəkətləri barədə heç bir məlumatı yoxdur. Nə İstintaq Komitəsi, nə də polis onlarla əlaqə saxlayıb.

Videonun yayılmasından sonra əlaqə saxlayan yeganə qurum FSB ola bilərdi - özünü xüsusi xidmət orqanının əməkdaşı kimi təqdim edən şəxs İlya Nujinin həyat yoldaşına zəng edərək onunla və qardaşı ilə maraqlanıb. Lakin Nujinin oğulları təhlükəsizliklərindən qorxduqları üçün əlaqə saxlamayıblar.

"İndi kənardan böyük təzyiq var. İnsanlar 50-dən 50-yə bölünüb. Biri yazır ki, bizi öldürmək lazımdır, başqaları başsağlığı verirlər", - Anastasiya Nujina deyir.

Nujinlərin özləri hüquq-mühafizə orqanlarına müraciət etməyiblər. Yevgeninin həyat yoldaşı Olqa Ukraynaya göndərilməmişdən əvvəl yatdığı koloniya ilə əlaqəyə girməyə çalışıb. Nujin əsir götürüldükdən sonra "birtəhər əlaqə qururdular", lakin qətlin videosu dərc edildikdən sonra telefonu bağlamağa başladılar və keçmiş məhbusun həyat yoldaşının nömrəsini blokladılar.

Bastrıkinin əvəzinə isə Priqojin danışdı. Nujin öldürülməsindən bir gün keçməmiş Priqojinin mətbuat xidməti belə bir açıqlama yayıb: “Qandallı adama gəlincə, bu şou göstərir ki, o, Ukraynada xoşbəxtlik tapmayıb, əksinə, xoşagəlməz, lakin ədalətli insanlarla görüşüb. Məncə, bu film "İt kimi yaşayan, it kimi ölür" adlanır. Gözəl rejissor işidir".

Yevgeni Priqojin son vaxtlar media fəaliyyətini artırıb. Noyabrın 14-də Priqojin Baş prokuror İqor Krasnova "Yevgeni Anatolyeviç Nujinin qətli ilə bağlı faktın və şəraitin müəyyən edilməsi üçün istintaqa qədərki yoxlamanın aparılması" xahişi ilə məktub yazıb. Məktubda o, 27 il əvvəl MKİ tərəfindən Nujinin “verbovka” edilməsi ilə bağlı qəsdən ağlasığmaz bir versiya irəli sürür və həmçinin onun “Amerika kəşfiyyat orqanları” tərəfindən oğurlanaraq, öldürüldüyünü iddia edir.

Nujinin yaxınları isə təbii ki, buna inanmırlar. "Şəxsən mən əminəm ki, onu ya ukraynalılar, ya da “Vaqner” öldürüb, qalanları isə sadəcə iştirak etmir", - deyə Anastasiya vurğulayıb.

Uzun illər “Vaqner” ilə əlaqəsini inkar edən Priqojin yalnız 2022-ci ilin sentyabrında özünü onun yaradıcısı elan etdi. O, prokurora müraciətində yazır ki, guya o, şəxsən “Vaqner” əməkdaşları arasında sorğu-sual keçirib: “Onların heç biri Nujini oğurladıqları və ya onun edamında iştirak etdikləri barədə məlumat verməyib”.

Baş Prokurorluq Priqojinin bəyanatını açıq şəkildə şərh etməyib.

Nujinlər ümid edirlər ki, Yevgeninin ölümündə günahkar olanlar “nəyin bahasına olursa olsun, cəzalandırılacaqlar”.

Ailəsi onunla normal vidalaşmaq istəyir, Anastasiya deyir: "Cəsədi götürmək istərdik. Amma başa düşürük ki, bu cəsədi bizə verən hər halda günahkar olacaq, onun qətlində əli olan tərəf olacaq. Ona görə də hesab edirəm ki, indi bu, mümkün deyil. Biz sadəcə olaraq nə baş verdiyini anlamaq istəyirik. Və bu baş verəndən sonra heç olmasa, insancasına basdırmaq istəyirik. Baş verənlər bunu edənlərin vicdanındadır. Etdikləri hər şey özlərinə qayıdacaq”.

(BBC)