Putindən səfərbərlik qərarı: pərdəarxası məqamlar və rəqəmlər

Rusiya ordu komandanlığı 300 min ehtiyatda olan əsgəri cəbhəyə çağıra biləcəkmi?

Prezident Putin 21 sentyabr 2022-ci il tarixində səhər müraciətində Rusiya hakimiyyətinin indiyə qədər “xüsusi hərbi əməliyyat” adlandırdığı əməliyyatda iştirak etmək üçün qismən səfərbərlik elan etdi. İndi “müharibə” sözü getdikcə daha çox eşidilir.

Rusiyanın müdafiə naziri Sergey Şoyqu Prezidentin çıxışına aydınlıq gətirərək deyib: “...biz Ukrayna ilə deyil, kollektiv Qərblə müharibə vəziyyətindəyik”.

Şoyqu Rusiya hakimiyyətinin nöqteyi-nəzərindən “qismən səfərbərliyin” nə demək olduğunu da açıqlayıb. Onun sözlərinə görə, Rusiyanın nəhəng səfərbərlik resursu var - ehtiyatda olan 25 milyon nəfər. Şoyqunun sözlərinə görə, qismən səfərbərlik 1%-dən bir qədər çoxdur. Yəni, ehtiyatda olan 300 min əsgər Rusiya ordusuna çağırılacaq və səfərbərlik mərhələli şəkildə həyata keçiriləcək.

Ukraynanın işğalında iştirak üçün seçim necə oldu?

“Xüsusi hərbi əməliyyatın” əvvəlində rus ordusu sıralarına xüsusi çağırış yox idi: nizami əsgərlərə yerdəyişmə haqqında məlumat verilirdi, sonra isə onlar Kiyev və ya Mariupol istiqamətlərinə çatırdılar. Ukraynadakı müharibənin əvvəlindən ordu komandirləri əsgərlərə nizami rus ordusu üçün adi müavinət səviyyəsindən daha cəlbedici görünən peşəkar müqavilələr təklif etməyə başladılar.

Həmçinin, 2022-ci ilin fevralında, müharibənin ilk günlərindən çağırışçı əsgərlərin (hərbi xidmətə yenicə çağırılmış) Ukrayna cəbhəsinə köçürülməsi ilə bağlı məlumatlar görünməyə başladı. Müdafiə Nazirliyi bu məlumatı rəsmən təkzib edib, hətta bu cür əməllərə qarşı mübarizəni rəsmən elan edib.

Rusiya əsgərlərinin Ukraynadakı müharibədə iştirakı ilə bağlı heç kim rəsmi olaraq heç bir rəqəm açıqlamayıb. Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, bu günədək Ukraynada 5937 rus əsgəri həlak olub.

Bir çox əsgərin qeyri-rəsmi olaraq itkin düşənlər siyahısında olduğunu nəzərə alsaq, belə bir dəqiq rəqəmin necə məlum olduğu aydın deyil. Müxtəlif müstəqil mənbələrdən başqa rəqəmlər məlum olub: ölənlərin sayı on minlərlədir. Ukrayna mənbələri Rusiya tərəfdən 55 minə yaxın şəxsi heyətin itkisini yazır. Eyni zamanda, Rusiya Müdafiə Nazirliyi 60 mindən çox Ukrayna əsgərinin öldürüldüyünü iddia edir.

Rus ordusunun itkiləri nə olursa olsun, hakimiyyət qismən səfərbərlik ehtiyacı ilə üzləşib. Kremlin bu qərara gəlməsi üçün düz altı ay çəkdi.

İşğal ərəfəsində ordunun itkilər verdiyini anlayan ordu rəhbərliyi ölkənin ən yoxsul bölgələrində - Dağıstanda, Buryatiyada və Tuvada muzdluların axtarışına çıxdı. Ölənlərin çoxunun cəsədləri məhz bu bölgələrə göndərilib. Çeçenistan ayrıdır - məhdud kontingenti onun rəhbəri Ramzan Kadırov şəxsən təmin edib. Bu “işçi qüvvəsinin çatdırılmasının” nə qədər uğurlu olduğunu hadisələrin sonrakı inkişafı ilə qiymətləndirmək olar.

Sentyabrın əvvəlində Ukrayna ordusu demək olar ki, bütün cəbhə xətti boyunca əks-hücuma keçdi. Rusiyada işə könüllülərin axtarışı həbsxanalara və koloniyalara yayılıb. Videosübutlar göstərir ki, oliqarx Yevgeni Priqojinə çox bənzəyən bir adam şəxsən koloniyalardakı cinayətkarlarla söhbətlər apararaq onları cəbhəyə göndərilmək müqabilində ağır həbs cəzalarının sililinəcəyini söyləyib. Bu barədə müstəqil kanallar vasitəsilə müharibəyə getməkdən imtina edən bəzi məhbuslar da məlumat veriblər.

Əhalinin səfərbərliyə reaksiyası

Hərbi ekspert Pavel Luzinin bu ilin avqustunda qeyd etdiyi kimi, səfərbərlik variantı “ciddi daxili siyasi risklərlə bağlıdır və onun həyata keçirilməsinə cəhd proqnozlaşdırmaq çətin olan nəticələrə gətirib çıxarır”.

İndi elan edilmiş qismən səfərbərlik şəraitində onun nəticələrini proqnozlaşdırmaq çətindir: hərbi idarə Şoyqunun dediyi 300 min ehtiyatda olan əsgəri cəbhəyə çağıra biləcəkmi?

Bununla belə, bu gün diqqət edə biləcəyimiz rəqəmlər, məsələn, 2022-ci ilin yazında layihə kampaniyasının nəticələridir. Bir çox rus əsgərləri və onların ailələri hərbi xidmətə getməmək üçün hər şeyi etdilər. Müdafiə Nazirliyinin saydığı 134 500 çağırışçıdan 89 000 gənc (rəsmi məlumatlara görə) orduya götürülə bildi. Bütövlükdə ölkədə hərbi xidmətə yay çağırışçıların yalnız 20-30%-i yığıldı.

Payız çağırış kampaniyası ənənəvi olaraq oktyabrın 1-dən ilin sonuna qədər davam edir. Beləliklə, Putin qismən səfərbərliyin başlanması ilə bağlı elanı dəqiq təxmin etdi: indi bütün ölkə üzrə hərbi komissarlıq rəsmi olaraq yeni çağırışçıların axtarışı ilə məşğul olacaq.

Artıq mart və aprel aylarında potensial çağırışçıların siyahılarını ehtiva edən sənədlərə ziyan vurmaq üçün hərbi qeydiyyat və komissarlıqda yanğın törətmə halları məlum oldu. Ukraynada müharibə başlayandan bəri Rusiyadan mühacirlərin axını artıb və şəxsi və ya maddi səbəblərdən ölkəni tərk edə bilməyənlər dostlarının və ya qohumlarının mənzillərində gizlənərək, hərbi xidmətdən yayınırlar.

Eyni zamanda, Dövlət Duması bu yaxınlarda hərbi xidmətdən yayınmaya, eləcə də fərariliyə görə cəzanı ciddi şəkildə sərtləşdirdi. Həbs müddəti 2-3 ildən 5-10 ilə qədər artırılıb. Bunun elan olunmamış müharibənin cəbhəsindəki rus əsgərlərinin azalan sıralarını artırmağa kömək edib-etməyəcəyini payız-qış kanpaniyası göstərəcək.

(Euronews)