Adamları adam kimi öldürə bilmirlər - QALMAQAL

Edama məhkum insanları necə edam etməli?

ABŞ-ın Tennessi ştatının hakimiyyət orqanları ölümcül inyeksiya ilə edamın qəbul edilmiş prosedurunda çoxsaylı çatışmazlıqları araşdıran hesabatın dərcindən sonra iki yüksək vəzifəli məmuru işdən çıxarıb. İslahlar Departamenti baş hüquqşünas Debra İnqlis və baş müfəttiş Kelli Yanqı işdən çıxarıb.

Müstəqil hesabatçılar Tennessi ştatında öldürücü inyeksiya üçün istifadə edilən dərmanların tərkibində çirkləndirici maddələr olub-olmamasını təyin etmək üçün düzgün sınaqdan keçirilmədiyini təsbit ediblər.

Ölümcül inyeksiyalar son aylarda ABŞ-ın bir neçə ştatında bir sıra uğursuz edamlardan sonra araşdırılır. Cəzanın nə lehinə, nə də əleyhinə kampaniya aparan Ölüm Cəzasının Hesablanması Mərkəzinin ayrı bir hesabatı, 2022-ci ildə ABŞ-da edamların üçdə birindən çoxunun uğursuzluqla başa çatdığını və ya bacarıqsızlıq, protokola əməl edilməməsi və ya qanunlardakı qüsurlar səbəbindən açıq şəkildə problemli olduğunu göstərib.

Tennessi səlahiyyətliləri hazırda ölümcül inyeksiya qaydalarına mümkün dəyişiklikləri nəzərdən keçirirlər. Ötən ilin may ayından etibarən ölüm hökmlərinin icrası müvəqqəti olaraq dayandırılıb.

Respublikaçı qubernator Bill Li bundan sonra məhbus Oskar Smitin edamını nəzərdə tutulan vaxtdan bir saat əvvəl ləğv edib. Səbəb ölümcül inyeksiyaya hazırlıq zamanı “nəzarət edilməməsi” olub.

Yanvar ayında Li, əyalət Ali Məhkəməsinin yenidən cəza olaraq ölüm hökmləri tətbiq etməyə başlamazdan əvvəl protokolun dəyişdirilməsi ilə bağlı qərarların səlahiyyətlilər tərəfindən təsdiqlənməsini gözləyəcəyini söyləyib. O, dekabr ayında dərc edilmiş və bir sıra ciddi səhvləri üzə çıxaran müstəqil hesabat hazırlayıb. Hesabata görə, 2018-ci ildən bəri həyata keçirilən yeddi edamda istifadə edilən ölümcül inyeksiyaların heç biri çirkləndiricilər üçün sınaqdan keçirilməyib.

BBC şərh üçün Tennessi İslah Departamentinə müraciət edib. Arizona qubernatoru Keti Hobbs ölüm hökmü protokollarının yoxlanılmasına göstəriş verib. Audit həm icra prosedurlarını, həm də işçilərin təlim səviyyəsini yoxlayacaq.

Ştatın Baş prokuroru Kris Mays bütün edamları audit başa çatana qədər təxirə salıb.

Arizona səkkiz illik fasilədən sonra keçən il edamları bərpa edib. 2014-cü ildə Cozef Vudanı öldürdüyünə görə məhkum edilmiş qatil uğursuz ölümcül inyeksiyadan sonra ölüm hökmlərinin icrası dayandırılmalı idi, onun edamı təxminən iki saat davam edib - ona 15 doza dərman yeritməli olublar.

"Son edamlar çox mübahisələrə səbəb oldu", - deyə qarşıdan gələn düzəlişi elan edən Hobbs bildirib.

"Biz sadəcə prosedurlarımızın düzgün olduğundan əmin olmaq istəyirik və bunun son vaxtlar baş verdiyi kimi uğursuz edamlarla bitməyəcəyinə əmin olmaq istəyirik", - o vurğulayıb.

Ölüm cəzası ABŞ-ın 27 ştatında qanunidir. Onlardan üçü - Kaliforniya, Oreqon və Pensilvaniya ştatları ölüm hökmlərinin icrasına moratorium tətbiq edib.

(BBC)