Dünya üçün arzuolunmaz ssenari – “Omicron” Çini iflic edərsə...

“Bunun qarşısını almaq mümkün deyil, hər kəs yoluxacaq və iş yerlərində heç kim qalmayacaq”

Çin hakimiyyətinin sərt "COVID üçün sıfır tolerantlıq" siyasətindən pandemiya ilə mübarizə üçün demək olar ki, bütün tədbirlərin tamamilə ləğv edilməsinə qəfil kəskin dönüşü ölkə hüdudlarından kənarda da narahatlıq yaradıb. Narahatlığı uzun illərdir ki, yerli daşınmaz əmlak bazarındakı böhran gücləndirir. Hələ iyun ayında Dünya Bankı Çin iqtisadiyyatının 2022-ci ildə 4,3%, 2023-cü ildə isə 8,1% artacağını proqnozlaşdırmışdı. İndi Dünya Bankı proqnozlarını aşağı salıb - bu il cəmi 2,7%, gələn il isə 4,3%. Bu rəqəmlər bir çoxları tərəfindən dünyanın ikinci iqtisadiyyatının dərin böhran ərəfəsində olduğuna işarə kimi qəbul edilib.

Xüsusilə, pandemiyanın Çində irəliləməsi dünya üzrə maliyyə analitiklərini daha da çaşdırır. Axı, dekabrın ilk həftəsinə qədər tamamilə ağlasığmaz hesab edilən hər şey baş verdi: Çin rəhbərliyi əhalinin genişmiqyaslı testlənməsini dayandırdı və yoluxmuşların evdə təcrid olunmasına və sağalmasına icazə verdi. Xəstəliyin heç bir əlaməti yoxdursa və ya azdırsa, hətta işə gedə bilərlər.

Çin əhalisi koronavirusa yoluxmaqdan qorxur

Eyni zamanda, ölkədə indi pandemiyanın başlanmasından bəri hər zaman olduğundan daha çox koronavirus infeksiyası halı bildirilir. Böyük şəhər aqlomerasiyası xüsusilə təsirləndi. Bir çox çinli istehlak səviyyəsinə ciddi təsir edən infeksiya qorxusu ilə evdə qalır. Bəzi mağazalar bağlanıb, qripə qarşı dərman çatışmır. “Paxlovid” antiviral dərmanının hansısa satış nöqtəsinə gətirildiyi barədə məlumat ortaya çıxarsa, o, bir neçə saat ərzində tükənir.

Qorxmuş insanlar bəzən ağır COVID-dən qorunmaq üçün nəzərdə tutulmuş bu “Pfizer” dərmanının paketi üçün “qara bazar”da 800 dollardan çox pul ödəyirlər. Bildirilir ki, bir çox apteklər dərman topdansatışlarının anbarları boşaldığı üçün “Parasetamol”u hissə-hissə satmağa başlayıblar.

Belə nəticələrə Pekinin dekabrın əvvəlində kütləvi sınaq, ciddi rəqəmsal nəzarət, yoluxmuş şəxslərin ciddi təcrid edilməsi və genişmiqyaslı kilidləmə ilə "COVID-a sıfır tolerantlıq" siyasətindən gözlənilmədən imtina etməsi səbəb oldu. Bundan əvvəl Şanxayda və ölkənin digər iqtisadi mərkəzlərində küçələrə çıxan nümayişçilər “sıfır COVID” siyasətinə son qoymağa, bəzi hallarda isə hətta Çin rəhbəri Si Sinpinin istefasına çağırıblar.

Nəticədə, anti-COVD tədbirləri, o cümlədən partiya və dövlət rəhbərliyinin bu xəstəliyin həyat üçün təhlükəsi barədə bəyanatları bir gecədə dayandı. Bunun əvəzinə, məmurlar və Çin virusoloqları COVID-i "ümumi qrip" ilə müqayisə etməyə və ya onu yalnız soyuqdəymə kimi təqdim etməyə başladılar.

O vaxtdan bəri ölkədə virusa yoluxanların sayı kəskin şəkildə artıb və sosial şəbəkələrdə izdihamlı xəstəxanaların videoları yayılıb. “Bloomberg” xəbər agentliyi xəbər verir ki, Pekində və onun ətraf ərazilərində COVID-dən o qədər çox ölüm var ki, krematoriyalar gecə-gündüz işləməyə məcbur olurlar. Eyni zamanda, mütəxəssislər krematoriyaların belə fasiləsiz işləməsini təsdiqləyən peyk şəkillərinə və hava analizinin nəticələrinə istinad edirlər. İndi onlar polis dəstələri tərəfindən mühasirəyə alınıb. COVID-dən ölənlərin rəsmi dərc edilmiş rəqəmləri ilə uyğunsuzluq çox böyük görünür.

Çin daşınmaz əmlak bazarında problemlər

Dünya Bankının yenidən işlənmiş Çin iqtisadi proqnozu da daşınmaz əmlak və tikinti sahəsində böhrana işarə edir ki, bu da Çin istehsalının demək olar ki, dörddə birini təşkil edir. İllərlə davam edən artımdan sonra ölkənin bir çox şəhərlərində daşınmaz əmlak satışı indi düşür, bir sıra inşaatçılar sağ qalmaq üçün mübarizə aparır.

"Əmlak bazarında davam edən gərginliyin geniş makroiqtisadi və maliyyə nəticələri ola bilər", - deyə Dünya Bankı xəbərdarlıq edir.

2022-ci il üçün Çin ÜDM-in təqribən 5,5% artımına nail olmağı qarşısına məqsəd qoymuşdu, lakin bu məqsəd indi əlçatmaz olub. Hətta buna nail olunsa belə, bu, pandemiyanın ilk ili olan 2020-ci ili nəzərə almasaq, son dörd onilliyin ən aşağı göstəricisi olacaq.

İndi Çin iqtisadiyyatı hələ də hakimiyyətin anti-COVID siyasətindəki qəfil dəyişikliyin nəticələrinin öhdəsindən gələ bilməyib. İşçilərin fabriklərə yerləşdirilməsindən tutmuş dərmanların yığılmasına və ya çarpayı və dezinfeksiya vasitələrinin hazırlanmasına qədər, Çin fabrikləri və zavodları istehsal və tədarük zəncirlərini davam etdirmək üçün bu günlərdə əllərindən gələni edir. Çindəki sənaye şirkətləri kreativ yanaşmalardan istifadə edir və COVID-in başlanğıcına qarşı çıxmaq üçün lazım olan hər şeyi gələcək üçün hazırlayır.

Çinə qorxulu baxış

Çinin dünyadakı iqtisadi tərəfdaşları isə dünya sənaye istehsalının demək olar ki, üçdə birini təşkil edən Çin zavod və fabriklərinin geniş şəbəkəsinin nə qədər müddətə öz məhsullarını istehsal edə biləcəyini görmək üçün qayğılı şəkildə müşahidə edirlər.

Neft və qaz şirkəti “Sinopec” COVID-19 reaksiyasını müharibə ilə müqayisə edir. “Bloomberg” xəbər verir ki, Çinin əksər neft emalı zavodlarını idarə edən “Sinopec” istehsalı davam etdirmək üçün ardıcıl olaraq ehtiyat planlarını həyata keçirir. Əsas işçilər işçi heyətinin qalan hissəsindən təcrid olunub, məzuniyyət qadağası tətbiq edilib. Elektrikli avtomobil istehsalçısı Nio konveyerin işləməsini təmin etmək üçün işçiləri üçün bir neçə yük maşını ilə tibbi ləvazimat və avadanlıq aldı.

Virus müəssisəyə keçdikdə baş verənlər Amerika konserni “Apple” tərəfindən tam olaraq yaşandı, infeksiya hələ payızda onun ən mühüm podratçısı “Foxconn”un Çin zavodunda yayıldı. Nəticədə, kilidlər və işçilərin “Foxconn”un möhürlənmiş “Zhengzhou” zavodundan vaxtaşırı qaçması səbəbindən fasilələr oldu. Söhbət dünya bazarı üçün demək olar ki, bütün ən yaxşı “iPhone” modellərinin istehsal olunduğu yerdən gedir. COVID səbəbiylə fasilələr flaqman “iPhone 14 Pro” modelinin Milad satışlarının uğursuz olmasına səbəb oldu.

“Volkswagen” və BMW pandemiya ilə mübarizə aparır

COVID-ə qarşı oxşar mübarizə ABŞ və Avropadakı müəssisələrdə aparıldı. O dövrün təcrübəsi göstərir ki, virusun zavod meydançasına daxil olmasının tam qarşısını almaq nə qədər çətindir.

Milad bayramına bir həftə qalmış “Volkswagen”, “Guangdong” əyalətindəki Foşandakı zavodunda işçilərinin bir hissəsinə ən azı üç gün iki növbədə, hər növbənin 11 saat davam etməsini əmr etdi. “Bloomberg”in şirkətdəki mənbəyə istinadən verdiyi məlumata görə, məqsəd istehsal itkilərini kompensasiya etməkdir. Bir çox işçinin xəstələnməsindən sonra iş qrafikində dəyişikliklər edilib. Foşandakı “FAW-Volkswagen” zavodu ildə 600 000 avtomobil istehsal etmək gücünə malikdir və VW və “Audi” markaları altında müxtəlif modellər istehsal edir.

ÇXR-də pandemiya ilə mübarizə tədbirlərinin əksəriyyəti ləğv edildikdən sonra ilk COVID epidemiyaları Pekin kimi böyük şəhərlərdə baş versə də, “Omicron” variantının dalğası indi mühüm sənaye bölgələrinə yayılır. Şimal Şenyandakı BMW zavodunun yaxınlığında baş verən epidemiya, alman avtomobil istehsalçısını xəstələnənlərin yerinə yeni işçilər işə götürməyə vadar edib.

Çində anti-COVID siyasətinin dəyişdirilməsi

Dekabrın ortalarında Honq-Konq Universitetində aparılan bir araşdırma səs-küyə səbəb oldu: Çin hakimiyyətinin siyasətindəki kəskin dəyişiklik nəticəsində COVID peyvəndi üçün effektiv kampaniya olmadan bir milyona qədər insanın ölə biləcəyini göstərir. Digər tərəfdən, davamlı peyvəndlər və antiviral dərmanlara çıxışın yaxşılaşdırılması ilə müşayiət olunan sərt bir anti-COVID siyasətindən daha yavaş uzaqlaşma, ölümlərin sayını dörddə birdən çox azalda bilər.

Şanxaydakı Alman Ticarət Palatasının rəhbəri Maksimilian Butek xəbərdarlıq edir: “Dünyanın qalan təcrübəsi göstərir ki, bunun (yoluxmuşların sayının artması - red.) qarşısını almaq mümkün deyil. Yoluxacaqlar, sonra fabriklərdə heç kim qalmayacaq”.

“Volkswagen” hələ də pandemiyanın təsirləri və elektron komponentlərin çatdırılması ilə bağlı problemlər ilə mübarizə aparır. 2022-ci ilin ilk on bir ayında Volfsburqda yerləşən qrup keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 9,2% az avtomobil satıb. Bununla belə, Qərbi Avropa noyabr ayında xüsusilə güclü yüksəliş tendensiyası gördü və satışlar təxminən üçdə bir artaraq 247,700 avtomobilə çatdı. Beləliklə, bölgə “Volkswagen” üçün ən vacib bazarı - noyabrda satışların demək olar ki, səkkiz faiz azaldığı Çini də geridə qoydu.

(DW)